دوره 16، شماره 4 - ( زمستان 1403 )
جلد 16 شماره 4 صفحات 151-142 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghorbani H, Feyzbakhsh M T. (2024). A Study on the Yield and Related Traits of some Forage Low-Tannin Faba bean (Vicia faba L.) Genotypes. J Crop Breed. 16(4), 142-151. doi:10.61186/jcb.16.4.142
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1528-fa.html
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1528-fa.html
قربانی حمیدرضا، فیض بخش محمد تقی. بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپ های علوفه ای کم تانن باقلا (.Vicia faba L) پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی 1403; 16 (4) :151-142 10.61186/jcb.16.4.142
1- بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
2- بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
2- بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
چکیده: (1030 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: گیاه باقلا یکی از حبوبات مهم محسوب شده و به‌عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می‌شود. این گیاه بهدلیل داشتن ویژگیهای زراعی مناسب از جمله تثبیت نیتروژن و امکان قرارگیری در تناوب زراعی با محصولات پاییزه به‌ویژه غلات، گیاه بسیار مناسبی برای کشاورزی میباشد. همچنین علوفه گیاه باقلا را میتوان به‌طور خالص یا مخلوط با گیاهان خانواده غلات سیلو نمود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه، بهنژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی ارقام مختلف و نیز پیبردن به ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد علوفه و دانه و تعیین مهم‌ترین ویژگیهای مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد کمک می‌نماید.
مواد و روش‌ها: بهمنظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپهای علوفهای کم‌تانن باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) در سال 1401 اجرا شد. مواد گیاهی شامل 11 ژنوتیپ باقلا متشکل از نه لاین کم‌تانن باقلا با منشأ ایکاردا بههمراه رقم کم‌تانن مهتا و دارای تانن شادان با منشأ ایران بود. هر ژنوتیپ در شش خط شش متری کشت شدند. فاصله بین ردیف 60 سانتی‌متر و فاصله بوته روی ردیف 8 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. کاشت بذور بهروش دستی و در عمق 5 سانتیمتری خاک و در آبان ماه صورت گرفت. از زمان کاشت تا برداشت ضمن عملیات زراعی، یادداشتبرداریهای لازم در مراحل مختلف رشد و نمو انجام شد. بعد از ثبت دادههای عملکرد و اجزا عملکرد، تجزیه واریانس دادهها انجام و میانگین تیمارها با روش حداقل اختلاف معنی‌داری (LSD) و با استفاده از نرم‌افزار SAS 9.0 مقایسه شد. گروهبندی ژنوتیپهای باقلا، با استفاده تجزیه خوشهای براساس فاصله اقلیدسی و بهروش وارد انجام شد. همبستگی بین صفات بهروش پیرسون و تجزیه رگرسیونی بهروش گام‌به‌گام با استفاده از نرم‌افزار SPSS 18 محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ارقام باقلا از نظر صفات وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، روز تا سبز شدن، وزن خشک علوفه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد و برای صفات وزن برگ تر، وزن غلاف خشک، وزن تر علوفه و شاخص برداشت اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ Mahta بالاترین عملکرد دانه با 5/24 تن در هکتار و بیشترین وزن خشک علوفه بهمیزان 8/20 تن در هکتار را تولید کرد. بیشترین وزن علوفه تر به ژنوتیپ FLIP03-07FB بهمیزان 35/76 تن در هکتار تعلق داشت که اختلاف معنی‌داری با ژنوتیپهای Mahta و s2008-033 نداشت. بیشترین مقادیر وزن ساقه خشک و وزن غلاف خشک در ژنوتیپ Mahta (بهترتیب 2/69 و 3/73 تن در هکتار) و بیشترین میزان وزن تر و خشک برگ متعلق به ژنوتیپ s2008-033 (بهترتیب 7/20 و 1/78 تن در هکتار) بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد. در گروه اول ژنوتیپ s2008-033 قرار گرفت. این ژنوتیپ در اکثر صفات موردمطالعه بیشترین مقادیر را از خود نشان داده و در برخی صفات مانند شاخص برداشت، وزن تر علوفه، عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری با بالاترین مقادیر ژنوتیپها نداشت. در گروه دوم پنج ژنوتیپ WRB1-5، WRB1-3، Shadan، s2009-167 و Mahta قرار گرفتند و جز در دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه که مقادیر بالایی داشتند، در باقی صفات موردمطالعه در وضعیت متوسطی قرار داشتند. در این گروه، ژنوتیپ Mahta در اکثر صفات، مقادیر بالایی را از خود نشان داد و با ژنوتیپ ایرانی دیگر (شادان) که شاخص برداشت بالایی داشت، در یک گروه قرار گرفت. در گروه سوم پنج ژنوتیپ BPL4104، s2008-034، FLIP03-07FB، ILBxZV-1509-39 و s2008-96 قرار گرفتند. این ارقام در اکثر صفات موردمطالعه کمترین مقادیر را از خود نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت عملکرد دانه با وزن تر غلاف همبستگی مثبت و معنیدار و با شاخص برداشت همبستگی مثبتی وجود داشت. بین صفت وزن خشک علوفه با صفات وزن تر علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک غلاف همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. تجزیه رگرسیونی نشان داد که سه صفت شاخص برداشت، وزن خشک ساقه و وزن خشک برگ در مدل رگرسیونی وارد شده و در مجموع 97 درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند.
نتیجه‌گیری: در صورت هدفگذاری بر تولید دانه از ارقام موردمطالعه باید ارقامی را در برنامه گزینشی قرار داد که شاخص برداشت بالاتری نسبت به سایر ارقام داشته و بتواند توده بیولوژیکی بیشتری را نیز تولید نماید. ولی در صورتیکه هدف، تولید علوفه خشک از ارقام مورد مطالعه باشد، باید ارقامی را انتخاب نمود که وزن تر و خشک ساقه و برگ و غلاف بیشتری تولید نمایند. از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش، ژنوتیپهای Mahta، FLIP03-07FB و s2008-033 دارای بیشترین مقادیر میانگین برای صفات مرتبط با وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر عملکرد دانه و نیز میزان قابلقبولی شاخص برداشت بودند. بر این اساس میتوان از این ژنوتیپها در برنامههای اصلاحی برای افزایش عملکرد و تولید علوفه استفاده نمود.
مقدمه و هدف: گیاه باقلا یکی از حبوبات مهم محسوب شده و به‌عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می‌شود. این گیاه بهدلیل داشتن ویژگیهای زراعی مناسب از جمله تثبیت نیتروژن و امکان قرارگیری در تناوب زراعی با محصولات پاییزه به‌ویژه غلات، گیاه بسیار مناسبی برای کشاورزی میباشد. همچنین علوفه گیاه باقلا را میتوان به‌طور خالص یا مخلوط با گیاهان خانواده غلات سیلو نمود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه، بهنژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی ارقام مختلف و نیز پیبردن به ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد علوفه و دانه و تعیین مهم‌ترین ویژگیهای مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد کمک می‌نماید.
مواد و روش‌ها: بهمنظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپهای علوفهای کم‌تانن باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) در سال 1401 اجرا شد. مواد گیاهی شامل 11 ژنوتیپ باقلا متشکل از نه لاین کم‌تانن باقلا با منشأ ایکاردا بههمراه رقم کم‌تانن مهتا و دارای تانن شادان با منشأ ایران بود. هر ژنوتیپ در شش خط شش متری کشت شدند. فاصله بین ردیف 60 سانتی‌متر و فاصله بوته روی ردیف 8 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. کاشت بذور بهروش دستی و در عمق 5 سانتیمتری خاک و در آبان ماه صورت گرفت. از زمان کاشت تا برداشت ضمن عملیات زراعی، یادداشتبرداریهای لازم در مراحل مختلف رشد و نمو انجام شد. بعد از ثبت دادههای عملکرد و اجزا عملکرد، تجزیه واریانس دادهها انجام و میانگین تیمارها با روش حداقل اختلاف معنی‌داری (LSD) و با استفاده از نرم‌افزار SAS 9.0 مقایسه شد. گروهبندی ژنوتیپهای باقلا، با استفاده تجزیه خوشهای براساس فاصله اقلیدسی و بهروش وارد انجام شد. همبستگی بین صفات بهروش پیرسون و تجزیه رگرسیونی بهروش گام‌به‌گام با استفاده از نرم‌افزار SPSS 18 محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ارقام باقلا از نظر صفات وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، روز تا سبز شدن، وزن خشک علوفه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد و برای صفات وزن برگ تر، وزن غلاف خشک، وزن تر علوفه و شاخص برداشت اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ Mahta بالاترین عملکرد دانه با 5/24 تن در هکتار و بیشترین وزن خشک علوفه بهمیزان 8/20 تن در هکتار را تولید کرد. بیشترین وزن علوفه تر به ژنوتیپ FLIP03-07FB بهمیزان 35/76 تن در هکتار تعلق داشت که اختلاف معنی‌داری با ژنوتیپهای Mahta و s2008-033 نداشت. بیشترین مقادیر وزن ساقه خشک و وزن غلاف خشک در ژنوتیپ Mahta (بهترتیب 2/69 و 3/73 تن در هکتار) و بیشترین میزان وزن تر و خشک برگ متعلق به ژنوتیپ s2008-033 (بهترتیب 7/20 و 1/78 تن در هکتار) بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد. در گروه اول ژنوتیپ s2008-033 قرار گرفت. این ژنوتیپ در اکثر صفات موردمطالعه بیشترین مقادیر را از خود نشان داده و در برخی صفات مانند شاخص برداشت، وزن تر علوفه، عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری با بالاترین مقادیر ژنوتیپها نداشت. در گروه دوم پنج ژنوتیپ WRB1-5، WRB1-3، Shadan، s2009-167 و Mahta قرار گرفتند و جز در دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه که مقادیر بالایی داشتند، در باقی صفات موردمطالعه در وضعیت متوسطی قرار داشتند. در این گروه، ژنوتیپ Mahta در اکثر صفات، مقادیر بالایی را از خود نشان داد و با ژنوتیپ ایرانی دیگر (شادان) که شاخص برداشت بالایی داشت، در یک گروه قرار گرفت. در گروه سوم پنج ژنوتیپ BPL4104، s2008-034، FLIP03-07FB، ILBxZV-1509-39 و s2008-96 قرار گرفتند. این ارقام در اکثر صفات موردمطالعه کمترین مقادیر را از خود نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت عملکرد دانه با وزن تر غلاف همبستگی مثبت و معنیدار و با شاخص برداشت همبستگی مثبتی وجود داشت. بین صفت وزن خشک علوفه با صفات وزن تر علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک غلاف همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. تجزیه رگرسیونی نشان داد که سه صفت شاخص برداشت، وزن خشک ساقه و وزن خشک برگ در مدل رگرسیونی وارد شده و در مجموع 97 درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند.
نتیجه‌گیری: در صورت هدفگذاری بر تولید دانه از ارقام موردمطالعه باید ارقامی را در برنامه گزینشی قرار داد که شاخص برداشت بالاتری نسبت به سایر ارقام داشته و بتواند توده بیولوژیکی بیشتری را نیز تولید نماید. ولی در صورتیکه هدف، تولید علوفه خشک از ارقام مورد مطالعه باشد، باید ارقامی را انتخاب نمود که وزن تر و خشک ساقه و برگ و غلاف بیشتری تولید نمایند. از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش، ژنوتیپهای Mahta، FLIP03-07FB و s2008-033 دارای بیشترین مقادیر میانگین برای صفات مرتبط با وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر عملکرد دانه و نیز میزان قابلقبولی شاخص برداشت بودند. بر این اساس میتوان از این ژنوتیپها در برنامههای اصلاحی برای افزایش عملکرد و تولید علوفه استفاده نمود.
فهرست منابع
1. Abdalla, A. A., El Naim, A. M., Ahmed, M. F., & Taha, M. B. (2015). Biological Yield and Harvest Index of Faba Bean (Vicia faba L.) as Affected by Different Agro-ecological Environments. World Journal of Agricultural Research, 3(2), 78-82.
2. Abdalla, A. A., Ahmed, M. F., Taha, M. B., & El Naim, A. M. (2015). Effects of different environments on yield components of faba bean (Vicia faba L.). International Journal of Agriculture and Forestry, 5(1), 1-9.
3. Al-Rifaee, M., Turk, M. A., & Tawaha, A. R. M. (2004). Effect of seed size and plant population density on yield and yield components of local faba bean (Vicia faba L. Major). International Journal of Agriculture and Biology, 6(2), 294-299.
4. Alan, O., & Geren, H. (2007). Evaluation of heritability and correlation for seed yield and yield components in faba bean (Vicia faba L.). Journal of Agronomy, 6(3), 484. [DOI:10.3923/ja.2007.484.487]
5. Aliour ghasem abad sofla, A., Rahemi karizki, A., Nakhzari Moghaddam, A., Biabani, A., & Tarashy, M. (2018). Top removal effect on yield, yield components and the dry matter production of faba bean (Vicia faba L.). Iranian Journal Pulses Research, 9(1), 129-141. [DOI:10.22067/ijpr.v9i1.57934]
6. Alizadeh, Y., Moradi, R., Nezami, A., & Eshghizadeh, H. R. (2011). Effect of salinity and seed size on germination and seedling growth characteristics in lentil (Lens culinaris Medik.). Iranian Journal of Field Crops Research, 9, 202-210.
7. Avila, C. M., Šatović, Z., Sillero, J. C., Nadal, S., Rubiales, D., Moreno, M. T., & Torres, A. M. (2005). QTL detection for agronomic traits in faba bean (Vicia faba L.). Agriculturae Conspectus Scientificus, 70(3), 65-73.
8. Bakry, B.A., Elewa, T.A., El karamany, M.F., Zeidan, M.S. & Tawfik, M. M. (2011). Effect of row spacing on yield and its components of some faba bean varieties under newly reclaimed sandy soil condition. World Journal of Agricultural Sciences, 7(1), 68-72.
9. Bilić-Šobot, D., Kubale, V., Škrlep, M., Čandek-Potokar, M., Prevolnik Povše, M., Fazarinc, G., & Škorjanc, D. (2016). Effect of hydrolysable tannins on intestinal morphology, proliferation and apoptosis in entire male pigs. Archives of Animal Nutrition, 70(5), 378-388. [DOI:10.1080/1745039X.2016.1206735]
10. Chaieb, N., Bouslama, M., & Mars, M. (2011). Growth and yield parameters variability among faba bean (Vicia faba L.) genotypes. Journal of Natural Product and Plant Resources, 1(2), 81-90.
11. Emami bistgani, Z., Siadat, S. A., Bakhshandeh, A., Khalil Alami, S., & Shirsmaoeli, G. (2014). Effect of plant density on yield, agronomic traits in new variety sunflower. Applied Field Crops Research, 27(103), 69-75. [DOI:10.22092/aj.2014.101207]
12. Fanaei, H. R., Akbari Moghaddam, A. R., Raoufi, A., & Khajehdad Keshtehgar, M. (2019). Evaluation of Agronomic Characteristics, Seed Yield and Yield Components of Faba Bean (Vicia faba L.) Varieties in Sistan Region in Iran. Seed and Plant Journal, 34(4), 423-446. [DOI:10.22092/spij.2019.119545]
13. Ferreira, A. M., & Abreu, F. G. (2001). Description of development, light interception and growth of sunflower at two sowing dates and two densities. Mathematics and Computers in Simulation, 56(4-5), 369-384. [DOI:10.1016/S0378-4754(01)00308-1]
14. Geren, H., & Alan, O. (2005). An Investigation on the Herbage Yield and other Characteristics of some Faba Bean (Vicia Faba Var. Major) Cultivars Grown under Odemis Ecological Conditions. Ziraat Fakultesi Dergisi, 42(1), 59.
15. Ghotbi, V., sheikh, fateme, Feizbaksh, M. T., Shahverdi, M., SARPARAST, R., Asadi, H., & Moghaddam, A. (2022). The comparison of qualitative and quantitative yield of annual forage legumes in autumn cultivation. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 32(2), 81-95. [DOI:10.22034/saps.2021.46092.2684]
16. Hasanvand, H., Ataolah Siadat, S., Moraditelavat, M. R., Mussavi, S. H., & Karaminejad, A. (2015). Yield and Some Morphological Characteristics of Two Faba Bean (Vicia faba L.) Cultivars to different Sowing Dates in Ahwaz Region. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 25(2), 79-89. https://sustainagriculture.tabrizu.ac.ir/article_3814.html
17. Hashemi, H., Mohammady, S. (2016). Evaluation of Grain Yield and Yield Components in Some Imported Faba bean Genotypes (Vicia faba L.). Journal of Crop Breeding, 8(18), 97-103.
https://doi.org/10.29252/jcb.8.18.97 [DOI:10.29252/jcb.8.18.97 [In Persian]]
18. Hossain, M. A., & Becker, K. (2001). Nutritive value and antinutritional factors in different varieties of Sesbania seeds and their morphological fractions. Food Chemistry, 73(4), 421-431. [DOI:10.1016/S0308-8146(00)00317-4]
19. Houshmand, M., Hojati, F., & Parsaie, S. (2015). Dietary nutrient manipulation to improve the performance and tibia characteristics of broilers fed oak acorn (Quercus Brantii Lindl). Brazilian Journal of Poultry Science, 17, 17-24. [DOI:10.1590/1516-635x170117-24]
20. Jafarnode, S., Zeinali, E., Soltani, A., & Sheikh, F. (2018). Leaf area expansion, dry matter accumulation and grain filling trend as affected by planting date and seed size in faba bean (Vicia faba L.). Iranian Journal of Field Crops Research.15(4), 901-913.
21. Kubure, T. E., Raghavaiah, C. V, & Hamza, I. (2016). Production potential of faba bean (Vicia faba L.) genotypes in relation to plant densities and phosphorus nutrition on vertisols of central highlands of West Showa Zone, Ethiopia, east Africa. Advances in Crop Science and Technology, 4(2), 2-9.
22. Mitiku, A., & Wolde, M. (2015). Effect of faba bean (Vicia faba L.) varieties on yield attributes at Sinana and Agarfa districts of Bale Zone, Southeastern Ethiopia. Jordan Journal of Biological Sciences, 8(4), 281-286. [DOI:10.12816/0027064]
23. Sarparast, ramezan, Sheikh, fatemeh, & Sowghi, habib alah. (2011). Investigation of genotype and environment interaction and cluster analysis for seed yield in different lines of faba bean (Vicia faba L.). Iranian Journal Pulses Research, 2(1). [DOI:10.22067/ijpr.v2i1.12023]
24. Sharifi, P., Astereki, H., & Safari Motlagh, M. (2014). Evaluation of genotype, environment and genotype× environment interaction effects on some of important quantitative trits of faba bean (Vicia faba L.). Journal of Crop Breeding. 6(13), 73-88. [In Persian]
25. Sheikh, F., & Jafar node, safora. (2020). Investigation of phonological development and yield of different faba bean genotypes in Gorgan. Journal of Crop Production, 12(4), 57-67. [DOI:10.22069/ejcp.2020.15915.2182]
26. Vilariño, M., Métayer, J. P., Crépon, K., & Duc, G. (2009). Effects of varying vicine, convicine and tannin contents of faba bean seeds (Vicia faba L.) on nutritional values for broiler chicken. Animal Feed Science and Technology, 150(1-2), 114-121. [DOI:10.1016/j.anifeedsci.2008.08.001]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
