پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

این پژوهش بررسی هم­بستگی و کشف روابط صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و فیزیولوژیک و تعیین مهم­ترین اجزای دخیل در توجیه تنوع عملکرد دانه در ارقام مختلف کلزا تحت تاثیر تنش رطوبتی است که در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش تعداد 28 رقم کلزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و در دو محیط رطوبتی نرمال و تنش خشکی از نظر صفات مورفولوژیک، زراعی و فیزیولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که محتوای پرولین در شرایط تنش خشکی با عملکرد دانه هم­بستگی معنی­دار (42/0) دارد و احتمالا می­تواند به عنوان شاخص انتخاب غیر مستقیم برای مقاومت به خشکی استفاده شود. در شرایط عدم تنش، عملکرد دانه با صفات، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در ساقه اصلی، تعداد خورجین در واحد سطح هم­بستگی مثبت و معنی­داری داشت در حالی­که در شرایط تنش، هم­بستگی معنی­داری بین عملکرد با تعداد خورجین در گیاه  مشاهده نشد. در هر دو محیط رطوبتی عملکرد با میزان محتوی نسبی آب هم­بستگی نشان داد. در نتایج حاصل از رگرسیون مرحله­ای در شرایط عدم تنش، صفات تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در واحد سطح و وزن هزار دانه بیشترین سهم را در توجیه عملکرد دانه داشتند. در شرایط تنش صفات وزن هزار دانه، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین و تعداد روز تا گلدهی، دارای بیشترین سهم بودند. نتایج تجزیه خوشه­ای براساس صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک در شرایط عدم تنش و تنش، ارقام را به سه گروه تقسیم کرد. نمونه­های دارای فاصله ژنتیکی بیشتر می­توانند کاندیداهای مناسب برای پیشبرد برنامه­های اصلاحی در برای توسعه ارقام جدید مورد استفاده قرار گیرند.