پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

در این تحقیق امکان کاربرد شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل، به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های متحمّل به خشکی با استفاده از شاخص‌های مختلف تحمّل به خشکی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه مرکز تحقیقات و منابع طبیعی یزد انجام شد. سه سطح آبیاری شامل آبیاری براساس 80 میلی­متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A (به­عنوان تیمار شاهد)، قطع آبیاری از ابتدای ساقه‌رفتن تا ابتدای گل‌دهی و قطع آبیاری از ابتدای گل‌دهی تا ظهور خورجین‌ها که در کرت اصلی قرار گرفتند و شش ژنوتیپ کلزا در کرت فرعی، به صورت طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. سیزده شاخص تحمّل به خشکی شامل شاخص حساسیت به خشکی، شاخص تحمّل تنش، شاخص تحمّل، شاخص تحمّل به تنش غیرزیستی، شاخص درصد حساسیت به تنش، شاخص تولید در شرایط بدون‌تنش و تنش، شاخص خشکی نسبی، میانگین هارمونیک، درصد کاهش عملکرد، شاخص پایداری عملکرد، شاخص عملکرد، میانگین تولید، میانگین هندسی عملکرد و هم‌چنین تکنیک شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل بررسی شد. نتایج نشان داد تنش خشکی، هدایت‌ روزنه‌ای را در مراحل ساقه‌رفتن و گل‌دهی به­طور معنی‌داری کاهش داده است. ژنوتیپ Tassilo با مقدار شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل نزدیک به یک، ژنوتیپ متحمّل و ژنوتیپ‌های Cooper و Adriana با مقادیر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل نزدیک به صفر به­عنوان ژنوتیپ‌های حساس به خشکی در شرایط تنش در مرحله ساقه‌رفتن تا شروع گل‌دهی شناخته شدند. ژنوتیپ Lilian با مقدار شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل نزدیک به یک، ژنوتیپ متحمّل به خشکی در شرایط تنش در مرحله گل‌دهی تا خورجین‌دهی و هم‌چنین ژنوتیپ‌های Cooper و Adriana با پایین‌ترین مقادیر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل جزء ژنوتیپ‌های حساس به خشکی در این مرحله معرفی شدند.