پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

  جهت تعیین مهم‌ترین خصوصیات م و رفولوژیک مؤثر بر عملکرد دانه برنج، آزمایشی در سال زراعی 1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ژنوتیپ‌های مورد مطالعه شامل 27 لاین امیدبخش برنج و دو رقم والدینی شاهد به نام ­ های سنگ طارم و دیلمانی بود. در این آزمایش صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، طول و عرض برگ پرچم، طول خوشه، تعداد خو ش چه اولیه و ثانویه، طول و عرض دانه، تعداد کل دانه در خوشه، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، محتوی کلروفیل، مساحت برگ پرچم ، تعداد دانه پر در خوشه و عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ‌های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه دارای اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد بودند . در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی لاین های شماره 17 و 7 بالاترین عملکرد دانه (به ترتیب با 5/7 و 9/6 تن در هکتار) و تعداد هفت لاین از جمله لاین 10 کمترین عملکرد دانه (5/3 تن در هکتار) را به خود اختصاص داد. تجزیه همبستگی صفات نشان داد که عملکرد با ارتفاع بوته رابطه منفی و با تعداد پنجه بارور رابطه مثبت دارد. تجزیه خوشه­ای، لاین­ها­ی برنج مورد مطالعه را در سه گروه مختلف قرار داد که گروه سوم با سه لاین (لاین های2، 7 و 17) در گروهی جدا از­ شاهد یا متفاوت از والدین قرار گرفتند و از نظر عملکرد دانه از شاهد بهتر بودند. همچنین در مطالعه تجزیه علیت نشان داد که پنجه بارور دارای اثر مستقیم و بالا (394/0) و اثر غیرمستقیم مثبت از طریق سطح برگ پرچم (41/0) روی عملکرد دانه بود. این صفت نیز به دلیل معنی­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­دار بودن همبستگی فنو­­­­­­تیپی آن با عملکرد دانه می­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­تواند به عنوان دومین معیار گزینش مطرح باشد.