تابستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی ترکیب پذیری، هتروزیس و نحوه عمل ژن برخی صفات کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از روش دی آلل
1- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده: (115 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و اهداف: کلزا یکی از مهم‌ترین دانه های روغنی در جهان است که افزایش میزان محتوای روغن دانه و افزایش پتانسیل ژنتیکی و فنوتیپی عملکرد ازجمله اهداف مهم برنامه‌های کلان تولید کلزا در کشورهای مختلف می‌باشد. اساس کار برنامه‌های اصلاح نباتات تنوع است. میزان موفقیت به وجود تنوع ژنتیکی و نحوه گزینش بستگی دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تخمین وراثت‌پذیری و میزان هتروزیس صفات مختلف عملکردی کلزا نسبت به والد برتر و تعیین نحوه پاسخ ژنتیکی این صفات برای تولید هیبرید در لاین‌های کلزا بود. همچنین، ترکیب‌های عمومی و خصوصی جهت تشخیص بهترین تلاقی با بالاترین هتروزیس و توارث‌پذیری در والدین برتر با استفاده از روش دیآلل کامل در کلزای بهاره مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.
مواد و روشها: به منظور انجام این آزمایش هفت رقم کلزا در سال1400-1399 بر اساس روش دای‌آلل کامل تلاقی دو طرفه داده شدند. دورگهای نسل اول همراه والدین (جمعاً 49 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1401-1400 ارزیابی شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. با استفاده از روش‌های تحلیلی و عددی روش اول گریفینگ (دی آلل کامل) و هیمن، تخمین‌های ژنتیکی و فنوتیپی با استفاده از نرم‌افزار R و کتابخانه تخصصی DiallelAnalysisR برآورد گردید.
یافتهها: نتایج تجزیه واریانس ساده صفات نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپها برای تمامی صفات در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، که نشان‌دهنده وجود تنوع در بین ژنوتیپها بود. نتایج تجزیه دی آلل حاکی از معنیدار بودن میانگین قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی، خصوصی و اثرات متقابل برای تمامی صفات مورد بررسی بود که نشان‌دهنده اهمیت اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن‌ها در کنترل این صفات است. همچنین معنیدار بودن نسبت ترکیب‌پذیری عمومی بر خصوصی برای تمامی صفات غیر از تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی بیانگر اهمیت چشم‌گیر اثرات افزایشی نسبت به اثرات غیر افزایشی در کنترل این صفات بود. بر اساس این تحقیق دورگ صفار ×دلگان می‌تواند به واسطه ترکیب‌پذیری عمومی مثبت و معنیدار والدین آن‌ها از نظر عملکرد دانه و ترکیب‌پذیری عمومی منفی والدین از نظر تعداد روز تا رسیدگی در برنامه اصلاحی به منظور دست‌یابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول و زودرس در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار گیرد. دامنه هتروزیس نسبت به والد برتر برای عملکرد دانه از 8/33- الی 3/30 متغیر بود. میانگین درجه غالبیت نیز برای کلیه صفات غیر از صفت تعداد روز تا گلدهی (غالبیت نسبی) حاکی از وجود عمل فوق غالبیت در کنترل این صفات بود، در نتیجه برای افزایش و بهبود این صفات می‌توان از پدیده هتروزیس بهره جست. جهت غالبیت برای تمامی صفات مورد نظر به غیر از تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه معنیدار گردید.
نتیجهگیری: برآورد ترکیب‌پذیری عمومی نشان داد که والدین صفار، ظفر و دلگان به عنوان بهترین ترکیب عمومی جهت افزایش عملکرد دانه بودند. دو ترکیب هتروتیک آر.جی.اس003×دلگان و روشنا×ظفر نیز می‌توانند به واسطه ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنیدار آن‌ها از نظر عملکرد و همچنین منفی بودن ترکیب‌پذیری خصوصی آن‌ها از نظر صفت تعداد روز تا رسیدگی به‌عنوان پر محصولترین هیبریدهای سینگل کراس کلزا جهت ارائه به کشاورزان مد نظر قرار گیرد. در نهایت به دلیل بیشتر بودن عملکرد دانه مربوط به نتاج دورگ دلگان×صفار با 3754 کیلوگرم در هکتار پیشنهاد می‌شود که این دورگ ً در برنامه‌های به نژادی مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه و اهداف: کلزا یکی از مهم‌ترین دانه های روغنی در جهان است که افزایش میزان محتوای روغن دانه و افزایش پتانسیل ژنتیکی و فنوتیپی عملکرد ازجمله اهداف مهم برنامه‌های کلان تولید کلزا در کشورهای مختلف می‌باشد. اساس کار برنامه‌های اصلاح نباتات تنوع است. میزان موفقیت به وجود تنوع ژنتیکی و نحوه گزینش بستگی دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تخمین وراثت‌پذیری و میزان هتروزیس صفات مختلف عملکردی کلزا نسبت به والد برتر و تعیین نحوه پاسخ ژنتیکی این صفات برای تولید هیبرید در لاین‌های کلزا بود. همچنین، ترکیب‌های عمومی و خصوصی جهت تشخیص بهترین تلاقی با بالاترین هتروزیس و توارث‌پذیری در والدین برتر با استفاده از روش دیآلل کامل در کلزای بهاره مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.
مواد و روشها: به منظور انجام این آزمایش هفت رقم کلزا در سال1400-1399 بر اساس روش دای‌آلل کامل تلاقی دو طرفه داده شدند. دورگهای نسل اول همراه والدین (جمعاً 49 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1401-1400 ارزیابی شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. با استفاده از روش‌های تحلیلی و عددی روش اول گریفینگ (دی آلل کامل) و هیمن، تخمین‌های ژنتیکی و فنوتیپی با استفاده از نرم‌افزار R و کتابخانه تخصصی DiallelAnalysisR برآورد گردید.
یافتهها: نتایج تجزیه واریانس ساده صفات نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپها برای تمامی صفات در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، که نشان‌دهنده وجود تنوع در بین ژنوتیپها بود. نتایج تجزیه دی آلل حاکی از معنیدار بودن میانگین قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی، خصوصی و اثرات متقابل برای تمامی صفات مورد بررسی بود که نشان‌دهنده اهمیت اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن‌ها در کنترل این صفات است. همچنین معنیدار بودن نسبت ترکیب‌پذیری عمومی بر خصوصی برای تمامی صفات غیر از تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی بیانگر اهمیت چشم‌گیر اثرات افزایشی نسبت به اثرات غیر افزایشی در کنترل این صفات بود. بر اساس این تحقیق دورگ صفار ×دلگان می‌تواند به واسطه ترکیب‌پذیری عمومی مثبت و معنیدار والدین آن‌ها از نظر عملکرد دانه و ترکیب‌پذیری عمومی منفی والدین از نظر تعداد روز تا رسیدگی در برنامه اصلاحی به منظور دست‌یابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول و زودرس در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار گیرد. دامنه هتروزیس نسبت به والد برتر برای عملکرد دانه از 8/33- الی 3/30 متغیر بود. میانگین درجه غالبیت نیز برای کلیه صفات غیر از صفت تعداد روز تا گلدهی (غالبیت نسبی) حاکی از وجود عمل فوق غالبیت در کنترل این صفات بود، در نتیجه برای افزایش و بهبود این صفات می‌توان از پدیده هتروزیس بهره جست. جهت غالبیت برای تمامی صفات مورد نظر به غیر از تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه معنیدار گردید.
نتیجهگیری: برآورد ترکیب‌پذیری عمومی نشان داد که والدین صفار، ظفر و دلگان به عنوان بهترین ترکیب عمومی جهت افزایش عملکرد دانه بودند. دو ترکیب هتروتیک آر.جی.اس003×دلگان و روشنا×ظفر نیز می‌توانند به واسطه ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنیدار آن‌ها از نظر عملکرد و همچنین منفی بودن ترکیب‌پذیری خصوصی آن‌ها از نظر صفت تعداد روز تا رسیدگی به‌عنوان پر محصولترین هیبریدهای سینگل کراس کلزا جهت ارائه به کشاورزان مد نظر قرار گیرد. در نهایت به دلیل بیشتر بودن عملکرد دانه مربوط به نتاج دورگ دلگان×صفار با 3754 کیلوگرم در هکتار پیشنهاد می‌شود که این دورگ ً در برنامه‌های به نژادی مورد استفاده قرار گیرد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
