دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان
چکیده: (61 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: عملکرد ارقام هیبرید 20 تا 30 درصد نسبت به ارقام متداول بیشتر است. از طرفی مهمترین چالش برای اصلاحگران هیبرید بویژه در ایران، انتخاب ژنوتیپهای والدینی است که دارای ژن برگرداننده باروری بوده و نهایتاً منجر به هتروزیس شود. پژوهش حاضر با ارزیابی صفات ریختشناسی 19 ژنوتیپ برنج و همبستگی سه آغازگر مولکولی SSR مرتبط با ژن برگرداننده باروری Rf3 و Rf4 اجرا گردید.
مواد و روشها: این ژنوتیپها در سال 1398 در مزرعه پژوهشی پژوهشکده ژنتیک و زیستفناوری کشاورزی طبرستان به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد. صفات کمّی و زراعی به ویژه عملکرد شلتوک ارزیابی شد. استخراج DNA با روش CTAP با کمی تغییر، از نمونههای برگی انجام گردید. از سه نشانگر SSR همبسته با دو ژن اصلی RF3 شامل نشانگرهای RM490 و RM 3148 و ژن RF4 همبسته با نشانگرRM171 برای شناسایی ژنهای برگرداننده باروری در برنج استفاده شد.
یافتهها: نتایج مقایسات میانگین ژنوتیپهای برنج نشان داد که، ژنوتیپ P15-6 با 118/33 زودرسترین و تمامی ژنوتیپهای خارجی با دوره رسیدگی 150 روزه جزء دیررسترین بوده است. بیشترین میزان عملکرد ژنوتیپها (بالای 700 گرم در متر مربع) مربوط به ژنوتیپهای ندا، IR 86403-5-5-2-1-1-1-1-1R، P15-6، P12-5-3-3-2-2-1، P12-5-3-3-2-1-1 و P8-7-2-1-4-2-1-1 بوده که به دلیل داشتن تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه بارور، وزن هزار دانه و باروری خوشه بالا بوده است. در نتایج تجزیه خوشهای ارقام والدینی در سه گروه تفکیک شداند که در گروه اول (متوسطرس، طول خوشه بلند، تعداد دانه پر بالا، و طول دانه بلند) رقم جلودار، در گروه دوم (بیشترین باروری خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد شلتوک بالا) رقم ندا به همراه چهار لاین دیگر و تمامی ارقام خارجی در گروه سوم (دیررس، طول دانه کوتاه و تراکم بالای دانه) قرار گرفتهاند. تجزیه به مولفههای اصلی، صفات مورد مطالعه را به چهار مؤلفه اصلی با مقادیر ویژه بالای یک تقسیم نمودند که مجموعاً 82/61 درصد تغییرات دادهها را توجیه نموده است که این چهار مؤلفه ارزش بیشتری داشته و ارتباط بین صفات را بیان میکند. در مجموع الگوی باندی سه نشانگر نشان داد ژنوتیپهای IR 68078-15-2-1-2-2-R،IR65622-151-1-2-2-2-R و NSIC RC434 دارای ژن برگرداننده باروری بودند.
نتیجه گیری: جمعبندی هر 3 نشانگر SSR نشان داد که ژنوتیپهای P9-7-1-1-1، P11-6-2-1-1-1، P14-1 وP15-2 با دو نشانگر RM3148، RM490، دارای ژن Rf3 هستند و هیچ از ژنهای Rf4 را دارا نبوده و علت اینکه برخی ژنوتیپها با نشانگر RM3148 دارای ژن Rf تشخیص داده شده است ولی با نشانگر RM490 تشخیص داده نشد میتواند به دلیل کراسینگاور بین ژن مورد نظر و نشانگر باشد بنابراین ژنوتیپهایی که دارای ژن برگرداننده باروری تشخیص داده شدند بعنوان لاینهای برگرداننده باروری بوده و قابلیت بکارگیری در برنامه برنج هیبرید را دارند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح نباتات دریافت: 1400/3/29 | ویرایش نهایی: 1401/5/15 | پذیرش: 1400/9/8