دوره 15، شماره 45 - ( بهار 1402 )
جلد 15 شماره 45 صفحات 32-23 |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه ژنتیک و تولید گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان
چکیده: (1026 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: تنش گرمای انتهای فصل به عنوان یکی از تنش های غیرزنده مهم، نقش بسزایی در کاهش رشد و تولید محصولات زراعی در بسیاری از مناطق دنیا از جمله مناطق مرکزی و جنوبی ایران دارد.
مواد و روش ها: به منظور بررسی تأثیر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد و برخی صفات مرتبط با آن در ماشک تلخ، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار روی 18 اکوتیپ ماشک تلخ متعلق به استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان انجام شد. اکوتیپ ها در سه تاریخ کاشت (25 بهمن، 10 اسفند و 25 اسفند ماه) کشت شدند و داده های حاصل به صورت تجزیه مرکب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تاریخ های کاشت به شکلی در نظر گرفته شدند که گیاه با تنش گرمای انتهای فصل مواجه گردد. صفات مورد بررسی شامل روز تا 50 درصد گلدهی، روز تا پایان گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت بود.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اکوتیپ های مورد مطالعه از نظر همه صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری داشتند؛ لذا وجود تنوع ژنتیکی قابل ملاحظهای در بین اکوتیپ های ماشک تلخ را به اثبات رساند. با توجه به نتایج مقایسات میانگین تمام صفات ارزیابی شده به جز ارتفاع ساقه و طول ریشه، با تأخیر در تاریخ کاشت از 25 بهمن به 10 اسفند و 25 اسفند، تحت تأثیر تنش گرمایی انتهای فصل قرار گرفتند و کاهش یافتند اما با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل تاریخ کاشت در اکوتیپ، مقدار کاهش برای اکوتیپ های مورد بررسی یکسان نبود. تجزیه خوش های بر اساس صفات ارزیابی شده در تاریخ های مختلف کاشت (25 بهمن، 10 اسفند و 25 اسفند ماه) به طور جداگانه انجام گرفت و در هر تاریخ کاشت اکوتیپ های مورد بررسی در سه گروه طبقه بندی شدند.
نتیجه گیری: به طورکلی بر طبق نتایج اکوتیپ های مراغه و بایقوت هر دو متعلق به استان آذربایجان شرقی بهترتیب از لحاظ تحمل به تنش گرمای انتهای فصل برتر از سایر اکوتیپ ها بودند و جهت کشت مستقیم در شرایط آب و هوایی رفسنجان و یا به کارگیری در برنامه های به نژادی افزایش تحمل به تنش گرمای انتهای فصل توصیه می شوند.
مقدمه و هدف: تنش گرمای انتهای فصل به عنوان یکی از تنش های غیرزنده مهم، نقش بسزایی در کاهش رشد و تولید محصولات زراعی در بسیاری از مناطق دنیا از جمله مناطق مرکزی و جنوبی ایران دارد.
مواد و روش ها: به منظور بررسی تأثیر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد و برخی صفات مرتبط با آن در ماشک تلخ، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار روی 18 اکوتیپ ماشک تلخ متعلق به استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان انجام شد. اکوتیپ ها در سه تاریخ کاشت (25 بهمن، 10 اسفند و 25 اسفند ماه) کشت شدند و داده های حاصل به صورت تجزیه مرکب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تاریخ های کاشت به شکلی در نظر گرفته شدند که گیاه با تنش گرمای انتهای فصل مواجه گردد. صفات مورد بررسی شامل روز تا 50 درصد گلدهی، روز تا پایان گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت بود.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اکوتیپ های مورد مطالعه از نظر همه صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری داشتند؛ لذا وجود تنوع ژنتیکی قابل ملاحظهای در بین اکوتیپ های ماشک تلخ را به اثبات رساند. با توجه به نتایج مقایسات میانگین تمام صفات ارزیابی شده به جز ارتفاع ساقه و طول ریشه، با تأخیر در تاریخ کاشت از 25 بهمن به 10 اسفند و 25 اسفند، تحت تأثیر تنش گرمایی انتهای فصل قرار گرفتند و کاهش یافتند اما با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل تاریخ کاشت در اکوتیپ، مقدار کاهش برای اکوتیپ های مورد بررسی یکسان نبود. تجزیه خوش های بر اساس صفات ارزیابی شده در تاریخ های مختلف کاشت (25 بهمن، 10 اسفند و 25 اسفند ماه) به طور جداگانه انجام گرفت و در هر تاریخ کاشت اکوتیپ های مورد بررسی در سه گروه طبقه بندی شدند.
نتیجه گیری: به طورکلی بر طبق نتایج اکوتیپ های مراغه و بایقوت هر دو متعلق به استان آذربایجان شرقی بهترتیب از لحاظ تحمل به تنش گرمای انتهای فصل برتر از سایر اکوتیپ ها بودند و جهت کشت مستقیم در شرایط آب و هوایی رفسنجان و یا به کارگیری در برنامه های به نژادی افزایش تحمل به تنش گرمای انتهای فصل توصیه می شوند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1401/2/29 | ویرایش نهایی: 1402/3/21 | پذیرش: 1401/3/28 | انتشار: 1402/3/21
دریافت: 1401/2/29 | ویرایش نهایی: 1402/3/21 | پذیرش: 1401/3/28 | انتشار: 1402/3/21
فهرست منابع
1. Abbasi, M.R., S. Vaezi and N. Baghaie. 2007. Genetic diversity of bitter vetch (Vicia ervilia) collection of the National Plant Gene Bank of Iran based on agro-morphological traits. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 15: 113-128 (In Persian).
2. Abdullah, A.Y., M.M. Muwalla, R.I. Qudsieh and H.H. Titi. 2010. Effect of bitter vetch (Vicia ervilia) seeds as a replacement protein source of soybean meal on performance and carcass characteristics of finishing Awassi lambs. Tropical Animal Health and Production, 42: 293-300. [DOI:10.1007/s11250-009-9420-x]
3. Ahmadi, A. and D.A. Baker. 2000. Stomatal and nonstomatal limitations of photosynthesis under water stress conditions in wheat plant. Iranian Journal of Agriculture Science, 31(4): 813-825 (In Persian).
4. Ashraf, M. and P.J.C. Harris. 2005. Abiotic stresses-plant resistance through breeding and molecular approaches. The Haworth Press, New York, USA, 725 pp.
5. Ayeneh, A., M. Van Ginkel, M.P. Reynolds and K. Ammar. 2002. Comparison of leaf, spike, peduncle and canopy temperature depression in wheat under heat stress. Field Crops Research, 79: 173-184. [DOI:10.1016/S0378-4290(02)00138-7]
6. Chen, C., W.A. Payne, R.W. Smiley and M.A. Stoltz. 2003. Yield and water-use efficiency of eight wheat cultivars planted on seven dates in northeastern Oregon. Agronomy Journal, 95: 836-843. [DOI:10.2134/agronj2003.8360]
7. Dehghani, M.R., S.R. Sahhafi and F. Hassanpour. 2021. Studying effect of phenological and morphological traits on seed yield of bitter vetch by Path and Biplot Analyses. Journal of Crop Breeding, 15 (38): 210-221 (In Persian). [DOI:10.52547/jcb.13.38.210]
8. Haddad, S.G. 2006. Bitter vetch grains as a substitute for soybean meal for growing lambs-livestock. Science, 99: 221-225. [DOI:10.1016/j.livprodsci.2005.06.014]
9. Hall, A.E. 2001. Considerations of crop responses to environment in plant breeding. Crop responses to environment. CRC Press, Florida, USA, 248 pp.
10. Hassanpour, F. and S.R. Sahhafi. 2020. Genetic variation in some Iranian bitter vetch (Vicia ervilia L.) landraces based on agronomic-morphological traits for use in breeding program in Rafsanjan. Genetic Resources Crop Evolution, 67: 2087-2100. [DOI:10.1007/s10722-020-00962-z]
11. Min, K., L. Showman, A. Perera and R. Arora. 2018. Salicylic acid-induced freezing tolerance in spinach (Spinacia oleracea L.) leaves explored through metabolite profiling. Environmental and Experimental Botany, 156: 214-227. [DOI:10.1016/j.envexpbot.2018.09.011]
12. Moshattati, A., Kh. Alami-Saied, S.A. Siadat, A.M. Bakhshandeh and M.R. Jalal-Kamali. 2010. Evaluation of terminal heat stress tolerance in spring bread wheat cultivars in Ahwaz conditions. Iranian Journal of Crop Sciences, 12(2): 85-99 (In Persian).
13. Musavi, S.F., M.R. Siahpoosh and K. Sorkheh. 2021. Influence of sowing date and terminal heat stress on phonological features and yield components of bread wheat genotypes. Plant Production, 44(2): 157-170 (In Persian).
14. Omidi, M., M.R. Siahpoosh, R. Mamghani and M. Modarresi. 2013. The effects of terminal heat stress on yield, yield components and some morpho-phenological traits of wheat genotypes in Ahwaz weather conditions. Crop Production, 6(4): 33-53 (In Persian).
15. Radmehr, M., Gh.A. Ayeneh and R. Mamaghani. 2005. Response of late, medium and early maturity bread wheat cultivars to different sowing dates. 1: Effect of sowing date on phonological, morphological and grain yield of four bread wheat cultivars. Seed and Plant Journal, 21: 175-189 (In Persian).
16. Rahiminejad, M.R., M.H. Ehtemam and A. Neishaboori. 2000. Cytotaxonomic studies of some Iranian Vicia species (Fabacaea). Journal of Sciences of Islamic Republic of Iran, 11(1): 1-5.
17. Rahman, M.A., J. Chikushi, S. Yoshida and A.J.M.S. Karim. 2009. Growth and yield components of wheat genotypes exposed to high temperature stress under control environment. Bangladesh Journal of Agricultural Research, 34: 361-372. [DOI:10.3329/bjar.v34i3.3961]
18. Rahmani, T., H. Heidari Sharifabad and H. Madani. 2012. Effect of planting date and comparing yield between red bean cultivars in Ali-Ggoudarz, Lorestan, Iran. New Finding in Agriculture, 6(4): 321-335 (In Persian).
19. Rane, J. and S. Nagarajan. 2004. High temperature index for field evaluation of heat tolerance in wheat cultivars. Agricultural Systems, 79: 243-255. [DOI:10.1016/S0308-521X(03)00075-1]
20. Rastegar, M.A. 2005. Forage Crop Production. Berhamand Publisher, Tehran, Iran. 501 p (In Persian).
21. Reynolds, M.P., M. Balota, M.I.B. Delgado, I. Amani and R.A. Fischer. 1994. Physiological and morphological traits associated with spring wheat yield under hot, irrigated conditions. Australian Journal of Plant Physiology, 21: 717-730. [DOI:10.1071/PP9940717]
22. Sadeghi, G.H., J. Pourreza, A. Samei and H. Rahmani. 2009. Chemical composition and some antinutrient content of raw and processed bitter vetch (Vicia ervilia) seed for use as feeding stuff in poultry diet. Tropical Animal Health and Production, 41: 85-93. [DOI:10.1007/s11250-008-9159-9]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |