پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

به منظور مطالعه تنوع کروموزومی جمعیت­های مختلف Aegilops cylindrica از شمال غرب ایران، کاریوتیپ هر جمعیت با استفاده از رنگ آمیزی استو-فریک-هماتوکسیلین تهیه و ویژگی­های مختلف کروموزومی تعیین شد. نتایج نشان داد که کاریوتیپ این جمعیت‌ها شامل 7 جفت کروموزوم متاسنتریک، 3 جفت ساب متاسنتریک و 4 جفت ساب تلوسنتریک می‌باشد که یک جفت از آن­ها (کروموزوم شماره 3) دارای فرورفتگی ثانویه و ماهواره­ بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات متقابل کروموزوم × جمعیت برای صفات طول نسبی و شاخص نسبت بازوی کروموزوم معنی­دار است. برش‌دهی اثر متقابل نشان داد که جمعیت­های مختلف از لحاظ طول نسبی کروموزم­های شماره 1، 2، 3، 6، 7، 11، 13 و 14 و از لحاظ شاخص نسبت بازوی کروموزوم­های شماره 5، 10، 13 و 14 با هم اختلاف معنی­دار دارند. بر اساس جدول دو طرفه استبینز همه جمعیت­ها در کلاس A2 قرار گرفتند. تجزیه خوشه­ای جمعیت­ها بر اساس برخی خصوصیات کاریولوژیکی و شاخص­های تقارن به روش دورترین همسایه­ها، آن‌ها را به سه گروه مجزا تقسیم نمود که این گروهبندی از توزیع جغرافیایی تبعیت نمی‌کرد. تجزیه به مولفه­های اصلی نشان داد که دو مولفه اول و دوم به ترتیب 46/50 و 33 درصد از واریانس کل را توجیه می‌کنند. میانگین طول کروموزوم، میانگین طول بازوهای بلند و کوتاه در مولفه اول و شاخص پراکندگی، نامتقارنی بین کروموزومی، طول نسبی کوتاه­ترین کروموزوم و دامنه طول نسبی کروموزوم‌ها در مولفه دوم، بیشترین سهم را در توجیه واریانس بین جمعیت­ها داشتند.