پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

     انتخاب روش اصلاحی مناسب بستگی به نظام ژنتیکی کنترل­کننده صفت مورد گزینش دارد. در این پژوهش از روش تجزیه میانگین نسل­ها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک به منظور تعیین نحوه عمل ژن­های کنترل­کننده صفات مهم در گندم نان استفاده شد. نسل­هایF₁  ، F₂ وF₃  حاصل از تلاقی روشن در کویر به همراه والدین در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار تحت شرایط تنش در سال زراعی 92-91 کشت و صفات تعداد پنجه کل، طول ریشک، وزن خشک بوته، تعداد دانه در بوته، عرض برگ پرچم، طول سنبله و طول میانگره اندازه­گیری شد. پارامترهای ژنتیکی شامل اثر افزایشی (d)، غالبیت (h)، اثر اپیستازی افزایشی در افزایشی (i) و غالبیت در غالبیت (l) برای صفات مورد مطالعه اندازه­گیری شد. در توارث کلیه صفات اثرات افزایشی، غالبیت و اپیستازی نقش داشتند. برای صفت طول میانگره اثر افزایشی مؤثرتر از اثر غالبیت برآورد گردید. درجه غالبیت در بیشتر صفات بیشتر از یک بود که می­تواند نشان­دهنده اهمیت بیشتر غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات باشد. همچنین اپیستازی غالبیت در غالبیت اهمیت بیشتری نسبت به اثر اپیستازی افزایشی در افزایشی داشت. دامنه وراثت­پذیری عمومی و خصوصی برای صفات ذکر شده به­ترتیب  بین 67 تا 97 و 37 تا 96 تخمین زده شد. در صفات طول سنبله، طول میان­گره و عرض برگ پرچم  هتروزیس مثبت مشاهده شد. اثر غالبیت ژن­ها مهم­ترین عامل ژنتیکی در کنترل بیشتر صفات بررسی­شده شناسایی شد. بنابراین گزینش باید تا نسل­های دیرتر یعنی تا دسترسی به سطح بالایی از تثبیت ژنی به تأخیر بیافتد.