پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

کارایی انتخاب بهترین ژنوتیپ‌های گلرنگ می‌تواند با استفاده از ترکیب روش‌های گرافیکی و تجزیه‌های آماری افزایش یابد. آزمایش حاضر به­منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گلرنگ با استفاده از دو روش فوق انجام شد. بیست ژنوتیپ گلرنگ در گچساران، چرام، بهبهان و ده‌دشت در سه سال زراعی (1382-1379) با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس ساده برای هر کدام از محیط‌ها به­طور جداگانه انجام شد که نتایج حاکی از اثر معنی‌دار ژنوتیپ برای عملکرد دانه بود. نتایج تجزیه مرکب داده‌ها نشان داد که اثرات ژنوتیپ، محیط، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط خطی معنی‌دار بود. با توجه به معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، هفت آماره پایداری شامل واریانس محیطی، ضریب تغییرات محیطی، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون و انحراف معیار انحراف از خط رگرسیون برای تجزیه پایداری مورد محاسبه قرار گرفتند و نتایج نشان داد که ژنوتیپ 3 (PI250536&minus2) بیشترین پایداری عملکرد دانه را داشت. مدل امی با چهار مؤلفه اصلی (AMMI₄) 74/98 درصد از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه می‌کرد. بر پایه آماره‌های فوق و بای‌پلات حاصل از تجزیه امی، ژنوتیپ‌های 3 (PI250536&minus2)، 10 (Syrian hama 1)، 14 (Saffir) و 16 (PI 251268) به عنوان ژنوتیپ‌های پایدار و سازگار برای مناطق مورد مطالعه شناسایی شدند.