پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

  در تحقیق حاضر تأثیر سرما روی رشد ساقه‌چه‌ در 18 ژنوتیپ برنج در قالب دو آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش اول به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، دو فاکتور شامل ژنوتیپ در 18 سطح و درجه حرارت در پنج سطح دمایی ( 9، 13، 17، 21 و
C ° 25 ) بود. در دمای C ° 9 ، بذور ژنوتیپ‌ها جوانه‌ نزدند. پس از پایان اعمال هر تیمار دمایی، طول ساقه‌چه در گیاهچه‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دما ، ژنوتیپ و اثرمتقابل دو فاکتور بر طول ساقه‌چه در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. اعمال تنش سرما موجب کاهش طول ساقه‌چه در ارقام مورد مطالعه شد. دو رقم تایچونگ و صدری بیشترین میزان طول ساقه‌چه را در سه درجه حرارت 13، 17 و C ° 21 نشان دادند. درصد کاهش طول ساقه‌چه از مقایسه طول ساقه‌چه تحت تأثیر دو تیمار دمایی 13 و C° 25 محاسبه شد. میزان کاهش طول ساقه‌چه در ارقام هاشمی، گرده و نعمت کمتر از 10 درصد بود که نشان می‌دهد این ارقام جزء ارقام مقاوم به سرما ‌بودند. آزمایش دوم به صورت طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش، بذور ابتدا به مدت 72 ساعت در دمای C° 25 قرار داده ‌شدند و سپس به مدت 96 ساعت دما روی C° 10 تنظیم شد. دما مجدداً به C° 25 افزایش داده شد و به مدت 72 ساعت تیمار دماییC° 25 روی گیاهچه‌ها اعمال گردید. طول ساقه‌چه‌ها در دو مرحله شامل پس از اعمال دمای C° 10 به مدت 96 ساعت ( طول 1 ) و اعمال دمای C° 25 به مدت 72 ساعت (طول 2) اندازه‌گیری شد. اختلاف طول ساقه‌چه در دو مرحله محاسبه و تحت عنوان رشد مجدد ساقه‌چه نامیده شد. تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ بر رشد مجدد ساقه‌چه معنی‌دار بود. بر اساس دو صفت کاهش طول ساقه‌چه و رشد مجدد ساقه‌چه ، رقم گرده به عنوان رقم خیلی مقاوم تشخیص داده شد.