پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

به منظور بررسی تحمل لاین‌های گندم دوروم (Triticum durum) به تنش خشکی و نیز ارزیابی شاخص‌های تحمل تنش، آزمایشی در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با 20 لاین گندم دوروم در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه گچساران اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که بین لاین‌ها و اثر متقابل لاین و محیط در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود دارد. شاخص‌های مبتنی بر عملکرد لاین‌ها در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی محاسبه شد. با در نظر گرفتن همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه در شرایط دیم (YS) با شاخص‌های میانگین هندسی عملکرد (GMP)، میانگین حسابی (MP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پاسخ به خشکی (DRI)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، میانگین هارمونیک (HM) و شاخص تحمل به تنش اصلاح شده (K1STI)، این شاخص‌ها معیارهای مناسب برای شناسایی لاین‌های متحمل به خشکی بودند. هم‌چنین، شاخص تحمل (TOL)، شاخص ثبات عملکرد (YSI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص خشکی نسبی (RDI)، شاخص تحمل تنش‌های غیر زنده (ATI)، شاخص درصد حساسیت به تنش (SSPI) و شاخص میزان محصول محیط غیرتنش و تنش (SNPI) در تمایز لاین‌ها نقش زیادی نداشتند. گروه-بندی لاین‌ها با روش تجزیه خوشه‌ای نشان داد که که لاین‌های شماره 3 و 13 پرمحصول و متحمل به شرایط دیم بوده و لاین‌های 7 و 18 حساس‌ترین لاین‌ها نسبت به شرایط دیم بودند. از گروه‌بندی لاین‌ها با استفاده از نمودار سه بعدی براساس عملکرد در شرایط دیم، آبیاری تکمیلی و شاخص STIنتایج مشابه با تجزیه خوشه‌ای بدست آمد.