پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی

  برآورد تنوع ژنتیکی صفات در برنامه ­ های به­نژادی گیاهان حائز اهمیت است و با افزایش تنوع ژنتیکی در یک جامعه، بازدهی ناشی از انتخاب افزایش می­یابد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی برای صفات زراعی و اجزای عملکرد در لاین­های مختلف کنجد بود. در این آزمایش، 15 لاین اصلاحی کنجد به همراه 5 توده بومی که لاین­ها از داخل آن­ها انتخاب شده بودند، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار از لحاظ صفات زراعی و عملکرد دانه و روغن در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای کلیه صفات مورد ارزیابی، اختلاف معنی‌داری وجود داشت. عملکرد دانه در بوته ژنوتیپ­ها بین 02/13 تا 35 گرم، عملکرد دانه در واحد سطح آن­ها بین 1297 تا 3239 کیلوگرم در هکتار و محتوی روغن دانه ژنوتیپ­ها بین 35/39 تا 19/57 درصد متغیر بود. دامنه تغییرات تعداد روز تا سبز شدن، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول کپسول، تعداد کپسول در بوته، وزن دانه و تعداد دانه در کپسول ژنوتیپ­ها به ترتیب بین 4 تا 3/8 روز، 139 تا 7/172 روز، 5/116 تا 150 سانتی­متر، 2/2 تا 2/3 سانتی­متر، 64 تا 129 عدد، 454/0 تا 637/0 گرم و 69 تا 110 عدد بود. برای تمام صفات به جزء تعداد روز تا سبز شدن، وراثت­پذیری عمومی بالا بدست آمد و اختلاف کمی بین ضرایب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی آن­ها وجود داشت. بیشترین و کمترین ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی به ترتیب برای تعداد شاخه در بوته (15/64 و 72/65%) و تعداد روز تا 50 درصد گلدهی (14/2 و 37/2%) بدست آمد. تجزیه خوشه‌ای براساس صفات ارزیابی شده ژنوتیپ‌ها را به 2 گروه 6 و 14 ژنوتیپی تفکیک کرد.