دوره 16، شماره 3 - ( پاییز 1403 )
جلد 16 شماره 3 صفحات 113-104 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azizi H, Alizadeh E, Yousefabadi V, Mansouri H. (2024). Evaluation of Resistance to Root Aphid in some Sugar Beet Cultivars and its Effect on their Quantitative and Qualitative Yields. J Crop Breed. 16(3), 104-113. doi:10.61186/jcb.16.3.104
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1540-fa.html
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1540-fa.html
عزیزی حیدر، علیزاده اسماعیل، یوسف آبادی ولی اله، منصوری حامد. ارزیابی مقاومت به شته ریشه برخی ارقام مختلف چغندرقند و تأثیر آن بر عملکرد کمی و کیفی آنها پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی 1403; 16 (3) :113-104 10.61186/jcb.16.3.104
1- بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
2- بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
3- مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
4- بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
2- بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
3- مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
4- بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
چکیده: (674 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: حدود 30 درصد شکر مورد نیاز جهان، توسط زراعت چغندرقند و مابقی آن از نیشکر تأمین میگردد. عوامل زنده متعددی از جمله آفات، بیماریها و علفهای هرز موجب کاهش تولید و بروز خسارت در مزارع چغندرقند میگردند. برای رساندن تولید زراعت چغندرقند به پتانسیل واقعی خود و حفظ آن در این سطح، ضرورت دارد تا ضمن شناسایی عوامل تنشزای زنده، نقش هریک از آنها در کاهش محصول تعیین و روشهای مدیریت و کنترل آنها بررسی و مشخص شوند. از جمله آفات چغندرقند، شته ریشه میباشد که بر روی ریشههای فرعی مستقر شده و با تغذیه از شیره گیاهی موجب کوتولگی و پژمردگی بوتهها و همچنین موجب کاهش وزن ریشه و کاهش 30-36 درصد عیار قند (درصد قند ناخالص) میشود. بهدلیل شرایط خاص زندگی شته در زیر خاک و تأثیر ترشحات سفید مومی شته بر عدم خیساندن خاک توسط محلول سم و همچنین بهدلیل عدم وجود یک سم سیستمیک مناسب، استفاده از سموم شیمیایی بهصورت خاکآب در کنترل این آفت توصیه نمیشود و بنابراین کاراترین روش مدیریت این آفت در مزارع چغندرقند، استفاده از ارقام مقاوم و متحمل میباشد. بنابراین این پژوهش با هدف ارزیابی مقاومت ارقام مختلف داخلی و خارجی به این نوع شته و بررسی تأثیر این آفت بر عملکرد کمی و کیفی آنها انجام گرفت که در آینده بتوان از آنها و یا اجدادشان در برنامههای مختلف بهنژادی تولید ارقام مقاوم استفاده نمود.
مواد و روشها: بهمنظور ارزیابی مقاومت به شته ریشه، هشت رقم مختلف چغندرقند (شامل ارقام ایرانی آسیا، آرتا، دنا، شکوفا، شکوفای بیوپلیمر شده، نیکا و ارقام خارجی Palma و BTS505) و تأثیر این آفت بر عملکرد کمی و کیفی آنها، آزمایشی بهصورت پایلوت و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1402 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، مرکز آموزش کشاورزی شهرستان میاندوآب اجرا گردید. بهمنظور ارزیابی سطح مقاومت ارقام مورد ارزیابی، نمونهبرداری از شته ریشه چغندرقند با خارج نمودن تعداد 20 عدد ریشه چغندرقند (چهار تکرار از هر رقم) از خاک در اواسط شهریور ماه انجام گردید و نمونهها براساس درصد ریشههای چغندرقند آلوده به شته به چهار گروه مقاوم، نیمهمقاوم (متحمل)، حساس و خیلیحساس گروهبندی شدند. همچنین بعد از برداشت، صفات مرتبط با عملکرد کمی و کیفی چغندرقند اندازهگیری شد.
یافتهها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر کلیه صفات اندازهگیری شده در سطح احتمال یک درصد (0/01≥p) معنیدار بود. همچنین بیشترین و کمترین مقدار ضریب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی بهترتیب مربوط به صفات درصد ریشههای آلوده به شته (بهترتیب 46/52 و 46/73 درصد) و ضریب استحصال شکر (بهترتیب 4/55 و 4/69 درصد) بود. براساس نتایج حاصل از مقایسات میانگین ارقام، بیشترین و کمترین مقدار صفت عملکرد ریشه بهترتیب مربوط به رقم خارجی BTS505 و Palma بهترتیب با 82/35 و 62/81 تن در هکتار بود که در دو گروه مختلف آماری قرار گرفتند که البته اختلاف بین میانگین عملکرد ریشه رقم Palma با کمترین عملکرد ریشه با رقم داخلی شکوفا معمولی (64/41 تن در هکتار) معنیدار نبود. بهلحاظ صفت درصد قند ناخالص (عیار قند)، بیشترین مقدار آن به رقم خارجی BTS505 (16/86 درصد) و کمترین آن به رقم خارجی Palma و رقم داخلی شکوفا معمولی (بهترتیب با 12/65 و 13/01 درصد) تعلق داشت. همچنین، اختلاف چندانی بین میانگین ارقام داخلی و خارجی بهلحاظ صفات عملکرد ریشه (بهترتیب با 69/56 و 72/58 تن در هکتار) و درصد قند ناخالص (بهترتیب با 14/25 و 14/75 درصد) مشاهده نگردید که حاکی از پیشرفت ژنتیکی ارقام هیبرید جدید داخلی معرفی شده بهلحاظ این دو صفت مهم و تأثیرگذار بر عملکرد نهایی قند میباشد. بهلحاظ صفت درصد ریشههای آلوده به شته، ارقام مورد مطالعه در سه گروه مختلف آماری قرار گرفتند، بهطوریکه ارقام BTS505 و آسیا با کمترین درصد آلودگی در گروه اول (بهعنوان ارقام مقاوم)، ارقام آرتا، دنا، شکوفا بیوپلیمر و نیکا با حد متوسط آلودگی در گروه دوم (بهعنوان ارقام نیمهمقاوم یا متحمل) و دو رقم Palma و شکوفا معمولی بهعنوان ارقام حساس در گروه سوم قرار گرفتند.
نتیجهگیری: با توجه به ملاحظات زیستمحیطی، بهداشتی و اقتصادی در جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی برای کنترل این آفت و از طرفی عدم کارایی مناسب بسیاری از سموم موجود در بازار، استفاده از ارقام مقاوم و متحمل چغندرقند به این آفت (دو رقم BTS505 و آسیا بهعنوان ارقام مقاوم) میتواند بهعنوان راهکار اصلی مدیریتی همواره مدنظر قرار گیرد و از طرفی با توجه به مقاومت ژنتیکی آنها به بیماریهای ریزومانیا و نماتد، میتوانند برای کشت در بسیاری از مناطق چغندرکاری کشور مورد استفاده قرار گیرند. البته پیشنهاد میگردد ضمن مقایسه ارقام بیشتر و متنوعتر، این ارقام در سالها و مکانهای با شرایط اقلیمی متفاوتی نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند که در نهایت بتوان با اطمینان بیشتری نسبت به توصیه آنها اقدام نمود.
مقدمه و هدف: حدود 30 درصد شکر مورد نیاز جهان، توسط زراعت چغندرقند و مابقی آن از نیشکر تأمین میگردد. عوامل زنده متعددی از جمله آفات، بیماریها و علفهای هرز موجب کاهش تولید و بروز خسارت در مزارع چغندرقند میگردند. برای رساندن تولید زراعت چغندرقند به پتانسیل واقعی خود و حفظ آن در این سطح، ضرورت دارد تا ضمن شناسایی عوامل تنشزای زنده، نقش هریک از آنها در کاهش محصول تعیین و روشهای مدیریت و کنترل آنها بررسی و مشخص شوند. از جمله آفات چغندرقند، شته ریشه میباشد که بر روی ریشههای فرعی مستقر شده و با تغذیه از شیره گیاهی موجب کوتولگی و پژمردگی بوتهها و همچنین موجب کاهش وزن ریشه و کاهش 30-36 درصد عیار قند (درصد قند ناخالص) میشود. بهدلیل شرایط خاص زندگی شته در زیر خاک و تأثیر ترشحات سفید مومی شته بر عدم خیساندن خاک توسط محلول سم و همچنین بهدلیل عدم وجود یک سم سیستمیک مناسب، استفاده از سموم شیمیایی بهصورت خاکآب در کنترل این آفت توصیه نمیشود و بنابراین کاراترین روش مدیریت این آفت در مزارع چغندرقند، استفاده از ارقام مقاوم و متحمل میباشد. بنابراین این پژوهش با هدف ارزیابی مقاومت ارقام مختلف داخلی و خارجی به این نوع شته و بررسی تأثیر این آفت بر عملکرد کمی و کیفی آنها انجام گرفت که در آینده بتوان از آنها و یا اجدادشان در برنامههای مختلف بهنژادی تولید ارقام مقاوم استفاده نمود.
مواد و روشها: بهمنظور ارزیابی مقاومت به شته ریشه، هشت رقم مختلف چغندرقند (شامل ارقام ایرانی آسیا، آرتا، دنا، شکوفا، شکوفای بیوپلیمر شده، نیکا و ارقام خارجی Palma و BTS505) و تأثیر این آفت بر عملکرد کمی و کیفی آنها، آزمایشی بهصورت پایلوت و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1402 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، مرکز آموزش کشاورزی شهرستان میاندوآب اجرا گردید. بهمنظور ارزیابی سطح مقاومت ارقام مورد ارزیابی، نمونهبرداری از شته ریشه چغندرقند با خارج نمودن تعداد 20 عدد ریشه چغندرقند (چهار تکرار از هر رقم) از خاک در اواسط شهریور ماه انجام گردید و نمونهها براساس درصد ریشههای چغندرقند آلوده به شته به چهار گروه مقاوم، نیمهمقاوم (متحمل)، حساس و خیلیحساس گروهبندی شدند. همچنین بعد از برداشت، صفات مرتبط با عملکرد کمی و کیفی چغندرقند اندازهگیری شد.
یافتهها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر کلیه صفات اندازهگیری شده در سطح احتمال یک درصد (0/01≥p) معنیدار بود. همچنین بیشترین و کمترین مقدار ضریب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی بهترتیب مربوط به صفات درصد ریشههای آلوده به شته (بهترتیب 46/52 و 46/73 درصد) و ضریب استحصال شکر (بهترتیب 4/55 و 4/69 درصد) بود. براساس نتایج حاصل از مقایسات میانگین ارقام، بیشترین و کمترین مقدار صفت عملکرد ریشه بهترتیب مربوط به رقم خارجی BTS505 و Palma بهترتیب با 82/35 و 62/81 تن در هکتار بود که در دو گروه مختلف آماری قرار گرفتند که البته اختلاف بین میانگین عملکرد ریشه رقم Palma با کمترین عملکرد ریشه با رقم داخلی شکوفا معمولی (64/41 تن در هکتار) معنیدار نبود. بهلحاظ صفت درصد قند ناخالص (عیار قند)، بیشترین مقدار آن به رقم خارجی BTS505 (16/86 درصد) و کمترین آن به رقم خارجی Palma و رقم داخلی شکوفا معمولی (بهترتیب با 12/65 و 13/01 درصد) تعلق داشت. همچنین، اختلاف چندانی بین میانگین ارقام داخلی و خارجی بهلحاظ صفات عملکرد ریشه (بهترتیب با 69/56 و 72/58 تن در هکتار) و درصد قند ناخالص (بهترتیب با 14/25 و 14/75 درصد) مشاهده نگردید که حاکی از پیشرفت ژنتیکی ارقام هیبرید جدید داخلی معرفی شده بهلحاظ این دو صفت مهم و تأثیرگذار بر عملکرد نهایی قند میباشد. بهلحاظ صفت درصد ریشههای آلوده به شته، ارقام مورد مطالعه در سه گروه مختلف آماری قرار گرفتند، بهطوریکه ارقام BTS505 و آسیا با کمترین درصد آلودگی در گروه اول (بهعنوان ارقام مقاوم)، ارقام آرتا، دنا، شکوفا بیوپلیمر و نیکا با حد متوسط آلودگی در گروه دوم (بهعنوان ارقام نیمهمقاوم یا متحمل) و دو رقم Palma و شکوفا معمولی بهعنوان ارقام حساس در گروه سوم قرار گرفتند.
نتیجهگیری: با توجه به ملاحظات زیستمحیطی، بهداشتی و اقتصادی در جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی برای کنترل این آفت و از طرفی عدم کارایی مناسب بسیاری از سموم موجود در بازار، استفاده از ارقام مقاوم و متحمل چغندرقند به این آفت (دو رقم BTS505 و آسیا بهعنوان ارقام مقاوم) میتواند بهعنوان راهکار اصلی مدیریتی همواره مدنظر قرار گیرد و از طرفی با توجه به مقاومت ژنتیکی آنها به بیماریهای ریزومانیا و نماتد، میتوانند برای کشت در بسیاری از مناطق چغندرکاری کشور مورد استفاده قرار گیرند. البته پیشنهاد میگردد ضمن مقایسه ارقام بیشتر و متنوعتر، این ارقام در سالها و مکانهای با شرایط اقلیمی متفاوتی نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند که در نهایت بتوان با اطمینان بیشتری نسبت به توصیه آنها اقدام نمود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1402/12/8 | پذیرش: 1403/2/20
دریافت: 1402/12/8 | پذیرش: 1403/2/20
فهرست منابع
1. Agricultural statistics. (2022). Ministry of Agriculture Jihad (https://new-dpe.maj.ir/).
2. Ahmadi, A., Akhiani, A., & Hadjat, S.H. (1995). The first record of sugar beet root aphid from Esfahan, Iran. The 1st Congress of Sugar Beet in Iran. Esfahan, P: 40.
3. Anonymous. Pemphigus fuscicornis (Koch). Sugar Beet Root Aphid. (2007). Available in: http://www.agroatlas.ru /en/content/ pests/Pemphigus_ fuscicornis/.
4. Azizi, H., Aalami, A., Esfahani, M., & Ebadi, A. A. (2017). The study of correlation and path analysis of grain yield and its related traits in rice (Oryza sativa L.) varieties and lines. J Crop Breed, 9(21), 36-43. [In Persian] [DOI:10.29252/jcb.9.21.36]
5. Azizi, H., Pedram, A., & Fasahat, P. (2021). Identification of effective traits on sugar beet (Beta vulgaris L.) root yield under natural infection conditions to rhizomania virus disease. J Crop Breed, 13(37), 197-204. [In Persian] [DOI:10.52547/jcb.13.37.197]
6. Campbell, C.D., & Hatchiosn, W.D. (1995). Sugar beet resistance to Minnesota population of sugar beet root aphid (Homoptera: Aphidiade). Journal of Sugar Beet Research, 32(1), 37-46.
7. Cook, D., & Scott, R. (1993). The sugar beet crop: science into practice. Champan and Hall Press. 675 p. [DOI:10.1007/978-94-009-0373-9]
8. FAO. (2022). http://www.fao.org/faostat/en/#data/FBS [last visited on 23/12/2022].
9. Frolov, A.N. (2007). Pemphigus fuscicornis-Suger Beet Root Aphid. In: A.N. Afonin, S.L. Green, N. Dzyubenko, A.N. Forlov. Internactive Agricultural Ecological Atlas of Russia and Neighboring Counties. Avaliable from URL: http://www.agroatlas.ru /en/content/ pests/Pemphigus_ fuscicornis/.
10. Hutchison, W.D., & Campbell, C.D. (1994). Economic Impact of sugar beet Root Aphid (Homoptera: Aphidiae) on sugar beet yield and quality in southern Minnesota. Annales of Entomological Society of America, 87(2), 465-475. [DOI:10.1093/jee/87.2.465]
11. Hutchison, W.D., & Campbell, C.D. (1995). Sugar beet root aphid research in Minesota, 1990-1994: recommendations for future research. In: Proceeding 1994 Sugar beet research and extension reports. N. Dakota State University. Extension Service. NDSU. Fargo, 25, 175-177.
12. Mohseni, A., Rahnamaeian, M., & Ghaed Rahmati, M. (2010). Resistance to sugar beet root aphid, Pemphigus fuscicornis (Hem: Aphididae), in nine sugar beet genotypes at laboratory conditions. Journal of Plant Protection, 2(1), 25-34. [In Persian]
13. Mohseni Amin, A. (2018). Investigating the resistance of 12 sugar beet genotypes to root aphid and evaluating its effect on sugar content reduction in Dorothea cultivar. Journal of Plant Protection, 32(2), 215-220. [In Persian]
14. Pourrahim, R., Najafi, H., Farzadfar, Sh., Ardeh, M.J., Sheikholeslami, M., Fatemy, S., Ghasemi, A.Gh., & Arbabi, M. (2016). Sugar beet Handbook (Plant Protection). Iranian Research Institute of Plant Protection Press, P: 1.
15. Reinfeld, E., Emmerich, G., Baumgarten, C., & Beiss, U. (1974). Zur Voraussage des Melassez zuckersaus Ruben analysen Zucker. Chapman & Hall, World Crop Series, 2-5 pp.
16. Zarrabi, M. (2007). Effect of sugar beet root aphid, Pemphigus fuscicornis (Homoptera: Pemphigidae), on sugar beet yield and quality in Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences, 10(19), 3462-3465. [DOI:10.3923/pjbs.2007.3462.3465]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
