XML English Abstract Print


چکیده:   (53 مشاهده)
چکیده مبسوط
   مقدمه و هدف: عدس (Lens culinaris Medik.) یک لگوم دانه ­ای سرمادوست است که منبع خوبی از مواد مغذی مورد نیاز انسان شامل پروتئین، کربوهیدرات، ویتامین ­ها و مواد معدنی می ­باشد. تولید ارقام پر­محصول و پا­بلند از اهداف اصلاحی عدس محسوب می­شود. بدین منظور لازم است ژرم‌پلاسم گیاهی جمع‌آوری شود تا به‌عنوان جامعه پایه، ارزیابی شود و نمونه‌های دارای پتانسیل تولید بالا و دیگر صفات مطلوب شناسایی شده و مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
مواد و روش ها: به­ منظور تشخیص نحوه تأثیرگذاری همزمان صفات برعملکرد دانه عدس در راستای تعیین چگونگی انجام گزینش در لاین­ های عدس بومی استان زنجان، آزمایشی طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. در هر دو سال آزمایش، ارقام اصلاح شده کیمیا، سبز کوهین، گچساران، مراغه و بیله‌سوار به‌عنوان ارقام شاهد استفاده شدند. سال اول آزمایش با 200 لاین در قالب طرح آگمنتد و سال دوم آزمایش در قالب طرح لاتیس مربع اجرا گردید. صفات اندازه­ گیری­ شده شامل صفات فنولوژیکی، صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزاء عملکرد در واحد بوته و در واحد سطح بودند.
یافته ­ها: در بین صفات مورد مطالعه بیشترین ضریب تغییرات مربوط به صفات تعداد دانه، زیست ­توده، عملکرد کاه­ و عملکرد دانه بود. ضرایب همبستگی ساده نشان داد تعداد دانه و عملکرد دانه در بوته با صفات فنولوژیکی طول دوره غلاف­دهی، رسیدگی فیزیولوژیکی و طول دوره پر­شدن دانه و با صفات مورفولوژیکی ارتفاع بوته و ارتفاع اولین انشعاب شاخه و همچنین با صفات تعداد غلاف پر در بوته و زیست­ توده در بوته همبستگی مثبت و معنی ­داری داشت. در تجزیه رگرسیون به روش گام ­به­ گام، ارتفاع بوته اولین صفتی بود که وارد مدل شد و توانست 8/46 در­صد تغییرات مربوط به عملکرد دانه در بوته را تبیین کند. پس از آن به ترتیب صفات تعداد دانه در بوته، وزن هزار­دانه، عملکرد کاه­ در بوته و طول دوره پر­شدن دانه وارد مدل شدند و توانستند در مجموع 5/67 در­صد تغییرات مربوط به عملکرد دانه در بوته را تبیین کنند. نتایج تجزیه علیت نشان داد، صفت تعداد دانه در بوته دارای بزرگترین اثر مستقیم و مثبت روی عملکرد دانه است و بعد از آن بیشترین اثر مستقیم به­ ترتیب مربوط به وزن هزار­دانه، ارتفاع بوته و طول دوره پر­شدن دانه بود. ازاین‌رو، می‌توان این صفات را به‌عنوان مهم ترین و مؤثرترین صفات در گزینش غیرمستقیم عملکرد دانه در عدس توصیه نمود. اغلب اثرات غیرمستقیم صفات بر عملکرد دانه مثبت بودند و بیشترین اثرات غیر­مستقیم مربوط به اثرات غیرمستقیم طول دوره پرشدن دانه، ارتفاع و عملکرد کاه از طریق تعداد دانه در بوته بود. همچنین طول دوره پرشدن دانه از طریق ارتفاع و ارتفاع از طریق وزن هزاردانه بر روی عملکرد دانه تأثیرگذار بود. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده تأثیر انتقال مجدد مواد در پرشدن دانه و عملکرد دانه باشد. در تجزیه به­ عامل­ ها بر­اساس روش تجزیه به مولفه­ های اصلی و چرخش وریمکس شش عامل حدود 76 درصد از تغییرات داده‌ها را توجیه نمودند. سه عامل اول بیشترین حجم از تغییرات داده ­ها را در­بر­گرفتند که عامل اول، فنولوژی و ارتفاع و عوامل دوم و سوم، اجزای عملکرد و عملکرد نامگذاری شدند. این نتایج نشان داد که انجام گزینش بر­اساس این عوامل می‌تواند منجر ­به ایجاد لاین­ هایی با عملکرد بالا شود.
نتیجه­ گیری: با بررسی صفات مختلف و تاثیر­گذار بر عملکرد دانه عدس می­ توان در طراحی روش‌های گزینش غیرمستقیم لاین ­های عدس استفاده کرده و لاین­ هایی که پتانسیل عملکرد بالایی داشته و  از ارتفاع بوته بالایی برخوردار باشند گزینش کرد.
 
     
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: اصلاح نباتات، بیومتری
دریافت: 1402/9/21 | پذیرش: 1402/12/13

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Crop Breeding

Designed & Developed by: Yektaweb