دوره 16، شماره 49 - ( بهار 1403 )
جلد 16 شماره 49 صفحات 60-46 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Fahmideh L, Rajabi A , Dehestani A , Khorasaninejad S . (2024). Investigating the Genetic Diversity of Tomato (Solanum lycopersicum L.) Genotypes based on Yield and Morpho-Physiological Traits. jcb. 16(49), 46-60.
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1484-fa.html
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1484-fa.html
فهمیده لیلا، رجبی امیر، دهستانی علی، خراسانی نژاد سارا. بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گوجه فرنگی(Solanum lycopersicum) براساس عملکرد و صفات مورفوفیزیولوژیک پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی 1403; 16 (49) :60-46
گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،
چکیده: (217 مشاهده)
مقدمه و هدف: گوجه فرنگی یکی از محصولات مهم اقتصادی و پرمصرف در باغبانی، گیاهی خودگشن و دیپلوئید بوده و 24 جفت کروموزوم (2n=2x=24) دارد. دوره زندگی این گیاه به‌صورت یک‌ساله بوده و به‌صورت گلخانه ای و زراعی کشت میشود. گوجه فرنگی دارای واریته های بسیار زیادی است که از نظر رشد گیاه، کیفیت، شکل میوه و دیگر صفات با یکدیگر متفاوت هستند. میوه گوجه فرنگی دارای ارزش غذایی بالا، متشکل از مواد معدنی، ویتامین ها، فیبرها، اسیدسیتریک، بتا کاروتن و آسکوربیک اسید است. تنوع و انتخاب دو رکن اصلی هر برنامه اصلاحی است و انجام انتخاب منوط به وجود تنوع مطلوب در مواد اصلاحی مورد بررسی می باشد. از روشهای متفاوتی برای تخمین تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپها استفاده میشود که می توان ارزیابی ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی را اولین گام جهت بررسی تنوع ژنتیکی دانست. ژنوتیپهای مختلف گوجه فرنگی از لحاظ صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک با هم متفاوتند و عملکرد میوه تحت تأثیر تعدادی از این صفات است. لذا گزینش معیارهای دیگری غیر از عملکرد میوه که دارای ثبات بیشتری نسبت به عملکرد میوه باشند، میتواند در انتخاب ارقام مطلوب به عنوان راهنمای گزینش در نظر گرفته شود. بر همین اساس این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپهای گوجه فرنگی (53 ژنوتیپ) براساس صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک انجام شد.
مواد و روشها: در این پژوهش 53 ژنوتیپ گیاه گوجه فرنگی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه و در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بررسی شدند. پس از ضدعفونی و کشت بذرها در گلدان، نمونه برداری از گیاهچه ها انجام گرفت و در ادامه برخی صفات مورفولوژیکی نظیر ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن تر و خشک بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ، طول ریشه، وزنتر و خشک اندام هوایی، وزنتر و خشک ریشه، تعداد میوه، میزان عملکرد میوه و همچنین برخی صفات فیزیولوژیکی شامل محتوی پرولین، میزان رنگیزه های فتوسنتزی (شامل کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید)، ترکیبات فنل کل و فلاونوئید مورد اندازه گیری قرار گرفتند. در ادامه دادههای حاصله با استفاده از نرم افزارهای مناسب مورد تجزیه واریانس، مقایسه میانگین، ضریب همبستگی، تجزیه به عاملها و تجزیه خوشه ای قرار گرفتند.
یافته ها: پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج تجزیه وارﻳﺎﻧﺲ نشان داد که اختلاف ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر تمامی صفات به غیر از صفت پرولین در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که بین اغلب صفات مورد مطالعه با عملکرد میوه همبستگی معنی داری وجود داشت. در ادامه نتایج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ عاملها نشان داد که 6 عامل بیش از 77 درصد از واریانس کل را توجیه کردند، به نحوی که سهم عامل‌های اول تا ششم به ترتیب 24، 18، 14، 9، 7 و 6 درصد از تغییرات کل بود. برای تفسیر بهتر، ضرایب عاملی بزرگتر در هر عامل، بهعنوان ضرایب عاملی معنیدار در نظر گرفته شد. از آنجا که بزرگترین ضرایب عاملی در میان ضرایب هر عامل، نشان دهنده صفت یا صفاتی هستند که بیشترین نقش را در آن عاملها دارند، بر همین اساس عوامل نامگذاری شدند. به این ترتیب عامل اول به عنوان عامل عملکرد میوه، عامل دوم به عنوان عامل فتوسنتز، عامل سوم به عنوان عامل فنلی و عامل چهارم به عنوان عامل وزن ریشه، عامل پنجم به عنوان عامل پرولین و عامل ششم به عنوان عامل قطر ساقه نام گذاری گردید. ﺑﺮاﺳﺎس نتایج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮﺷﻪای مشاهده شد که ژنوتیپها از نظر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی اندازه گیری شده به طور قابل توجهی متفاوت هستند و در 3 ﮔﺮوه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ که هر کدام از گروها به ترتیب دارای 30، 19 و 4 ژنوتیپ بود و ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﺮوه سوم از ﻟﺤـﺎظ صفات مورد مطالعه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺑﺮﺗﺮی داﺷﺘﻨﺪ.
نتیجه گیری: در مجموع بر اساس تجزیه و تحلیل های انجام شده مشخص شد که ژنوتیپها از نظر صفات اندازه گیری شده به طور قابل توجهی متفاوت بودند. این مطلب بیانگر وجود تنوع مناسب در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه بوده و ﮔﺰیﻨﺶ براساس ایﻦ ﺻﻔﺎت در ﻣﯿﺎن ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎی ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ امکانپذیر بوده و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ آنها، انتخاب میتواند مؤثر باشد. با برآورد ضرایب همبستگی فنوتیپی مشخص شد که صفت عملکرد میوه بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار را با تعداد میوه و میزان رنگیزههای فتوسنتزی داشت، بنابراین این صفات میتوانند در برنامه‌های بهبود ژنتیکی عملکرد میوه گوجه فرنگی مورد توجه قرار گیرند. با توجه به اینکه میانگین اکثر صفات مطالعه شده برای ژنوتیپهای متعلق به خوشه سوم (13، 15، 45 و 46) از میانگین کل بیشتر بود و ژنوتیپهای مذکور از نظر پارامترهای رشدی و فیزیولوژیکی نسبت به سایر ژنوتیپها برتر بودند، لذا ژنوتیپهای برتر مشخص شده در این پژوهش میتوانند در مطالعات آتی اصلاحی در این گیاه ارزشمند مورد توجه و استفاده قرار بگیرند.
واژه‌های کلیدی: تجزیه کلاستر، ترکیبات فنل کل، گوجه فرنگی، خصوصیات مورفولوژیکی، رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد میوه
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح نباتات
دریافت: 1402/3/30 | ویرایش نهایی: 1403/1/29 | پذیرش: 1402/6/18 | انتشار: 1403/1/29
دریافت: 1402/3/30 | ویرایش نهایی: 1403/1/29 | پذیرش: 1402/6/18 | انتشار: 1403/1/29
فهرست منابع
1. Afzalifar, A., Zahravi, M., & Bihamta, M. (2011). Evaluation of tolerant genotypes to drought stress in Karaj region. Journal of Agronomy and Plant Breeding, 7(1), 25-44.
2. Ahmad, M., Dar, Z., & Habib, M. (2014). A review on oat (Avena sativa L.) as a dual-purpose crop. Scientific Research and Essays, 9(4), 52-59. DOI: 10.5897/SRE2014.5820 [DOI:10.5897/SRE2014.5820]
3. Al-Tabbal, J. A., & Al-Fraihat, A. H. (2012). Heritability studies of yield and yield associated traits in wheat genotypes. Journal of Agricultural Science, 4(4), 11. DOI:10.5539/jas.v4n4p11 [DOI:10.5539/jas.v4n4p11]
4. Allard, R. (1999). Principal of Plant Breeding John Wiley and Sons. Inc., USA Wiley International Edition, 85.
5. Alvarado, G., Rodríguez, F. M., Pacheco, A., Burgueño, J., Crossa, J., Vargas, M., Lopez-Cruz, M. A. (2020). META-R: A software to analyze data from multi-environment plant breeding trials. The Crop Journal, 8(5), 745-756. https://hdl.handle.net/10883/20997 [DOI:10.1016/j.cj.2020.03.010]
6. Astaraki, H., Sharifi, P., & Sheikh, F. (2020). Estimation of genotypic correlation and heritability of some of traits in faba bean genotypes using restricted maximum likelihood (REML). Plant Genetic Researches, 6(2), 111-128. DOI: 10.29252/pgr.6.2.111 [DOI:10.29252/pgr.6.2.111]
7. Bahraminejad, S., Keshvari, R., & Amiri, R. (2016). Evaluation of oat (Avena sativa L.) genotypes using drought tolerance indices. Environmental Stresses in Crop Sciences, 8(2), 259-272. [DOI:10.22077/escs.2016.237]
8. Baltenberger, D. C., & Frey, K. (1987). Genotypic variability in response of oat to delayed sowing 1. Agronomy Journal, 79(5), 813-816. [DOI:10.2134/agronj1987.00021962007900050011x]
9. Baum, B. R. (1977). Oats: wild and cultivated. A monograph of the genus Avena L.(Poaceae). Minister of Supply and Services.
10. Beikzadeh, H., Alavi Siney, S., Baya, M., & Ezady, A. (2015). Estimation of genetic parameters of effective agronomical traits on yield in some of Iranian rice cultivar. Applied Field Crops Research, 28(106), 73-78. DOI: 10.22092/AJ.2015.105678
11. Bind, H., Bharti, B., Pandey, M., Kumar, S., & Kerkhi, S. (2016). Genetic variability, heritability and genetic advance studies for different characters on green fodder yield in oat (Avena sativa L.). Agricultural Science Digest-A Research Journal, 36(2), 88-91. DOI:10.18805/asd.v36i2.10624 [DOI:10.18805/asd.v36i2.10624]
12. Buerstmayr, H., Krenn, N., Stephan, U., Grausgruber, H. & Zechner, E. (2007). Agronomic performance and quality of oat (Avena sativa L.) genotypes of worldwide origin produced under Central European growing conditions. Field Crops Research, 101(3), 343-351. [DOI:10.1016/j.fcr.2006.12.011]
13. Butt, M. S., Tahir-Nadeem, M., Khan, M. K. I., Shabir, R., & Butt, M. S. (2008). Oat: unique among the cereals. European journal of nutrition, 47, 68-79. DOI: 10.1007/s00394-008-0698-7 [DOI:10.1007/s00394-008-0698-7]
14. Chauhan, C., & Singh, S. (2019). Genetic variability, heritability and genetic advance studies in oat (Avena sativa L.). International Journal of Chemical Studies, 7(1), 992-994.
15. Chebib, J., & Guillaume, F. (2021). Pleiotropy or linkage? Their relative contributions to the genetic correlation of quantitative traits and detection by multitrait GWA studies. Genetics, 219(4), iyab159. [DOI:10.1093/genetics/iyab159]
16. Comstock, R., & Robinson, H. (1952). Genetic parameters, their estimation and significance. Proceedings of the 6th international Grassland congress,
17. Crippa, I., Bermejo, C., Espósito, M. A., Martin, E. A., Cravero, V., Liberatti, D., Cointry, E. L. (2009). Genetic variability, correlation and path analyses for agronomic traits in Lentil genotypes. International Journal of Plant Breeding, 3(2), 76-80. DOI:10.5455/faa.21740 [DOI:10.5455/faa.21740]
18. Dumlupınar, Z., Dokuyucu, T., Maral, H., Kara, R., & Akkaya, A. (2012). Evaluation of Turkish oat landraces based on morphological and phenological traits.
19. Dumlupinar, Z., Güngör, H., Dokuyucu, T., Herek, S., Tekin, A., & Akkaya, A. (2019). Agronomical screening of OGLE1040/TAM O-301 oat genetic mapping population. Sains Malaysiana, 48(5), 975-981. [DOI:10.17576/jsm-2019-4805-05]
20. Finnan, J., Burke, B., & Spink, J. (2019). The effect of nitrogen timing and rate on radiation interception, grain yield and grain quality in autumn sown oats. Field Crops Research, 231, 130-140. DOI:10.1016/j.fcr.2018.12.001 [DOI:10.1016/j.fcr.2018.12.001]
21. Gebregergs, G., & Mekbib, F. (2020). Estimation of genetic variability, heritability, and genetic advance in advanced lines for grain yield and yield components of sorghum [Sorghum bicolor (L.) Moench] at Humera, Western Tigray, Ethiopia. Cogent Food & Agriculture, 6(1), 1764181. DOI:10.1080/23311932.2020.1764181 [DOI:10.1080/23311932.2020.1764181]
22. Givens, D., Davies, T., & Laverick, R. (2004). Effect of variety, nitrogen fertiliser and various agronomic factors on the nutritive value of husked and naked oats grain. Animal feed science and technology, 113(1-4), 169-181. DOI: 10.1016/j.antifeedsci,2003.11.009 [DOI:10.1016/j.anifeedsci.2003.11.009]
23. Iannucci, A., Suriano, S., & Codianni, P. (2021). Genetic diversity for agronomic traits and phytochemical compounds in coloured naked barley lines. Plants, 10(8), 1575. [DOI:10.3390/plants10081575]
24. Jaipal, & S.S, S. (2016). Genetic variability and divergence studies in oats (Avena sativa L.) for green fodder and grain yield. Forage Research, 42(1), 51-55.
25. Johnson, H. W., Robinson, H., & Comstock, R. (1955). Estimates of genetic and environmental variability in soybeans. Agronomy Journal, 47(7), 314-318. [DOI:10.2134/agronj1955.00021962004700070009x]
26. Kabiri, A., Zaefaian, F., Omrani, A., & Abassian, A. (2023). Evaluation of yield and yield components in promising wheat lines using multivariate statistical methods. Journal of Crop Breeding, 15(45), 135-148 (In Persian(. DIO: 10.52547/jcb.15.45.135
27. Kaur, R., Kapoor, R., Vikal, Y., & Kaur, K. (2018). Assessing genetic diversity in dual purpose oat (Avena sativa L.) cultivars based on morphological and quality traits. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 7(5), 1574-1586. [DOI:10.20546/ijcmas.2018.705.187]
28. Kaur, V., Aravind, J., Jacob, S. R., Kumari, J., Panwar, B. S., Pal, N., Kumar, A. (2022). Phenotypic characterization, genetic diversity assessment in 6,778 accessions of barley (Hordeum vulgare L. ssp. vulgare) germplasm conserved in National Genebank of India and development of a core set. Frontiers in plant science, 13. [DOI:10.3389/fpls.2022.771920]
29. Kaziu, I., Kashta, F., & Celami, A. (2019). Estimation of grain yield, grain components and correlations between them in some oat cultivars. Albanian Journal of Agricultural Sciences, 18(1), 13-19.
30. Kumar, S. V., & Wigge, P. A. (2010). H2A. Z-containing nucleosomes mediate the thermosensory response in Arabidopsis. Cell, 140 (1): 136-147. DOI: 10.1016/j.cell.2009.11.006 [DOI:10.1016/j.cell.2009.11.006]
31. Kumari, T., & Jindal, Y. (2019). Genetic diversity and variability analysis in oats (Avena sp) genotypes. Electronic Journal of Plant Breeding, 10(1), 1-8. DOI:10.5958/0975-928X.2019.00001.2 [DOI:10.5958/0975-928X.2019.00001.2]
32. Ladizinsky, G. (1998). A new species of Avena from Sicily, possibly the tetraploid progenitor of hexaploid oats. Genetic Resources and Crop Evolution, 45, 263-269. [DOI:10.1023/A:1008657530466]
33. Locatelli, A. B., Federizzi, L. C., Milach, S. C., Wight, C. P., Molnar, S. J., Chapados, J. T., & Tinker, N. A. (2006). Loci affecting flowering time in oat under short-day conditions. Genome, 49(12), 1528-1538. DOI: 10.1139/g06-108 [DOI:10.1139/g06-108]
34. Mao, H., Xu, M., Ji, J., Zhou, M., Li, H., Wen, Y., Sun, B. (2022). The utilization of oat for the production of wholegrain foods: Processing technology and products. Food Frontiers, 3(1), 28-45. [DOI:10.1002/fft2.120]
35. Masood, J., Mohammad, N., Mohammad, I., Gul, J., & Fatih, H. (2019). Genetic diversity in Pakistani soybean genotypes and North American ancestral lines using agromorphological and RAPD markers. Fresenius Environmental Bulletin, 28(4), 2927-2936.
36. Mazurkievicz, G., Ubert, I. d. P., Krause, F. A., & Nava, I. C. (2019). Phenotypic variation and heritability of heading date in hexaploid oat. Crop Breeding and Applied Biotechnology, 19, 436-443. [DOI:10.1590/1984-70332019v19n4a61]
37. Musa Özcan, M., Özkan, G., & Topal, A. (2006). Characteristics of grains and oils of four different oats (Avena sativa L.) cultivars growing in Turkey. International journal of food sciences and nutrition, 57(5-6), 345-352. DOI:10.1080/09637480600802363 [DOI:10.1080/09637480600802363]
38. Oliver, R. E., Lazo, G. R., Lutz, J. D., Rubenfield, M. J., Tinker, N. A., Anderson, J. M., Maughan, P. J. (2011). Model SNP development for complex genomes based on hexaploid oat using high-throughput 454 sequencing technology. BMC genomics, 12(1), 1-15. [DOI:10.1186/1471-2164-12-77]
39. Peterson, D. M., Wesenberg, D. M., Burrup, D. E., & Erickson, C. A. (2005). Relationships among agronomic traits and grain composition in oat genotypes grown in different environments. Crop Science, 45(4), 1249-1255. [DOI:10.2135/cropsci2004.0063]
40. Poonia, A., Phogat, D., Pahuja, S., Bhuker, A., & Khatri, R. (2017). Variability, character association and path coefficient analysis in fodder oat for yield and quality traits. Forage Res, 43(3), 239-243.
41. Premkumar, R., Nirmalakumari, A., & Anandakumar, C. R. (2017). Studies on Genetic Variability and Character Association among Yield and Yield Attributing Traits in Oats (Avena sativa L.). International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 6, 4075-4083.
https://doi.org/10.20546/ijcmas.2017.611.477 [DOI:10.20546/ijcmas.2017.611.477.DOI:https://doi.org/10.20546/ijcmas.2017.611.477]
42. Rana, M., Gupta, S., Kumar, N., Ranjan, R., Sah, R., Gajghate, R., Ahmed, S. (2019). Genetic architecture and population structure of Oat Landraces (Avena sativa L.) using molecular and morphological descriptors. Indian Journal of Traditional Knowledge (IJTK), 18(3), 439-450. DOI: 10.56042/ijtk.v18i3.26803
43. Ranjbar, M., Naghavi, M., Zali, A., & Aghaei, M. (2007). Multivariate analysis of morphological variation in accessions of Aegilops crassa from Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences: PJBS, 10(7), 1126-1129. DOI: 10.3923/pjbs.2007.1126.1129 [DOI:10.3923/pjbs.2007.1126.1129]
44. Robinson, H., Comstock, R., & Harvey, P. (1949). Genotypic and phenotypic correlation in corn, their importance in selection. Agronomy Journal(43), 282-287. [DOI:10.2134/agronj1951.00021962004300060007x]
45. Shinde, M., Awari, V., Patil, V., Chavan, U., Dalvi, U., & Gadakh, S. (2015). CSV 30F: new high yielding single cut forage sorghum variety for kharif season. Forage Res, 41(3), 194-198. http://www.lib.ncsu.edu/resolver/1840.4/2497
46. Shrimali, J., Shekhawat, A., & Kumari, S. (2017). Genetic variation and heritability studies for yield and yield components in barley genotypes under normal and limited moisture conditions. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 6(4), 233-235. [DOI:10.20546/ijcmas.2017.608.218]
47. Singh, R. K., & Chaudhary, B. D. (1985). Biometrical Methods in Quantitative Genetics Analysis. Kalyani Publishers. https://books.google.com/books?id=QQV3twAACAAJ
48. Singhal, K., Tripathi, H., Singh, B., & Harika, A. (2008). Evaluation of dual purpose wheat varieties for grain and fodder production. Indian Journal of Animal Nutrition, 25(4), 295-301.
49. Tessema, G. L., Mohammed, A. W., & Abebe, D. T. (2022). Genetic variability studies for tuber yield and yield attributes in Ethiopian released potato (Solanum tuberosum L.) varieties. PeerJ, 10, e12860. doi: 10.7717/peerj.12860. [DOI:10.7717/peerj.12860]
50. USDAFAS. (2021). Circular Series, World Agricultural Production.
51. Wagh, V., Sonone, A., & Damame, S. (2018). Assesement of genetic variability, Correlation and path coefficient analysis in forage oat (Avena sativa L.). Forage Research, 44(3), 172-175.
52. Xu, J., Kuang, Q., Wang, K., Zhou, S., Wang, S., Liu, X., & Wang, S. (2017). Insights into molecular structure and digestion rate of oat starch. Food chemistry, 220, 25-30. DOI: 10.1016/j.foodchem.2016.09.191 [DOI:10.1016/j.foodchem.2016.09.191]
53. Yan, W., Molnar, S. J., Fregeau-Reid, J., McElroy, A., & Tinker, N. A. (2007). Associations among oat traits and their responses to the environment. Journal of Crop Improvement, 20(1-2), 1-29. DOI:10.1300/J411v20n01_01 [DOI:10.1300/J411v20n01_01]
54. Zaheer, T., M.T., Ali, S., Khan, N., Rabbani, M. A., Khan, S. A., Khan, S. M., Arif, M. (2016). Estimation of Genetic Diversity Among oat Genotypes through Agro-morphological Traits. International Journal of Bio Sciences, 9(5), 35-44. [DOI:10.12692/ijb/9.5.35-44]
55. Zhu, F. (2017). Structures, properties, modifications, and uses of oat starch. Food chemistry, 229, 329-340. DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.02.064 [DOI:10.1016/j.foodchem.2017.02.064]
56. Zwer, P. (2017). Oats: grain-quality characteristics and management of quality requirements. In Cereal grains (pp. 235-256). Elsevier. DOI:10.1016/B978-0-08-100719-8.00010-3 [DOI:10.1016/B978-0-08-100719-8.00010-3]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
