مهدی حدادی نژاد*1 
، معصومه عابدی1 ، کامران قاسمی1 ، غفار کیانی1
، معصومه عابدی1 ، کامران قاسمی1 ، غفار کیانی1
1- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (236 مشاهده)
مقدمه و هدف: توت فرنگی یک گیاه بوته ای چند ساله است که می تواند به صورت یکساله پرورش داده شود. جهت ارزیابی ژنوتیپ های مختلف توت فرنگی، استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی برای تمایز توده ها مفید هستند. بر اساس توصیفگر اتحادیه بین المللی خصوصیات و صفات گیاه توت فرنگی ارزیابی شدند. برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها مهم‌ترین توصیف‌کننده‌های مورفولوژیکی برای شناسایی ارقام و گونه‌های وحشی توت فرنگی هستند. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی روابط ژنوتیپ ها و کلون های داخلی و خارجی انجام شد.
مواد و روش ها: این پژوهش در استان مازندران شهر ساری از آبان 1399 تا خرداد 1400 انجام شد. نشا ارقام خارجی از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان تهیه شدند. بوته‌ها در گلدان حاوی بستر کوکوپیت و پرلیت (70:30 درصد) کشت و مرحله مقایسه ارقام در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بررسی تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در بستر هیدروپونیک با 23 تیمار شامل ارقام مادری در 3 تکرار و ارقام دختری در 4 تکرار به اجرا درآمد. اندازه گیری‌ها روی بوته‌های بارور انجام شد. برخی داده ها از جمله عادت رشد، تراکم برگساره و قدرت رشد براساس توصیفگر بین المللی و سایر صفات از جمله طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، تعداد گل تکی، تعداد گل آذین، تعداد گل و... به صورت کمی بررسی شدند.
یافته ها: ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات زایشی و رویشی تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. بیشترین ضریب تنوع ژنتیکی مربوط به تعداد میوه در بوته، تعداد گل در بوته و عملکرد بوته(تنوع بیش از 50 درصد) بود، در حالی که در صفات مرتبط با رشد رویشی دامنه تنوع باریکی دیده شد. نتایج همبستگی صفت عادت رشد نشان داد هرچه بوته ایستاده تر باشد با تاثیر مثبت بر رشد اجزا برگ، منجر به بهبود طول و عرض حبه نیز می‌گردد. تجزیه به عامل ها توانست صفت کیفی و کمی مورد ارزیابی را به صورت چند عامل اصلی بیان کند. رقم کاماروسا به عنوان رقم غالب استان مازندران در کنار ارقام مرک، تن بیوتی و میشنری و کویین الیزا از رشد رویشی مثبت و رشد زایشی منفی برخودار بودند با اینحال کلون انتخابی از قائمشهر هم از لحاظ رشد رویشی و هم از لحاظ صفات رشد زایشی در ربع چهارم و بخش مثبت قرار گرفت.مقادیر ارزیابی شده برای ویژگی های توت فرنگی نشان داد که واریانس فنوتیپی بیشتر از واریانس ژنوتیپی است که نشان دهنده تأثیر محیط می باشد. حداکثر PCV و GCV به عملکرد دربوته (67/25 , 65/67) به دنبال آن سطح برگ (39/47 ،38/92)، اختصاص داده شد. در حالی که وراثت پذیری بالا در صفات سطح برگ ( 97/3درصد )، عملکرد بوته (95/35 درصد)، تعداد گل در گل آذین (90/59 درصد) مشاهده شد.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از همبستگی ویژگی‌های مورفولوژیکی نشان داد عادت رشد بوته با طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، طول دمبرگ، طول و عرض میوه دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری می‌باشد. بررسی نتایج همبستگی صفت توصیفی عادت رشد درسه حالت (ایستاده، نیمه ایستاده و خزنده) نشان داد که هرچه بوته ایستاده‌تر باشد با تاثیر مثبت بر رشد اجزا برگ منجر به بهبود طول و عرض حبه نیز می‌گردد. هرچند بنابر نتایج همبستگی افزایش تراکم برگساره و تعداد برگ بر عادت رشد بوته اثر منفی و معنی‌داری خواهد داشت. بنابراین هر چقدر رشد گیاه ایستاده تر باشد از تراکم برگساره کاسته شده و گیاه بازتر و تعداد برگ کمتر می شود. در نهایت باتوجه به فاصله ژنتیکی بین ارقام، به نظر می رسد با انجام تلاقی، هتروزیس بیشتری را میتوان به دست آورد و از نتاج بعنوان مواد اولیه برای تولید ارقام جدید استفاده نمود.
مواد و روش ها: این پژوهش در استان مازندران شهر ساری از آبان 1399 تا خرداد 1400 انجام شد. نشا ارقام خارجی از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان تهیه شدند. بوته‌ها در گلدان حاوی بستر کوکوپیت و پرلیت (70:30 درصد) کشت و مرحله مقایسه ارقام در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بررسی تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در بستر هیدروپونیک با 23 تیمار شامل ارقام مادری در 3 تکرار و ارقام دختری در 4 تکرار به اجرا درآمد. اندازه گیری‌ها روی بوته‌های بارور انجام شد. برخی داده ها از جمله عادت رشد، تراکم برگساره و قدرت رشد براساس توصیفگر بین المللی و سایر صفات از جمله طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، تعداد گل تکی، تعداد گل آذین، تعداد گل و... به صورت کمی بررسی شدند.
یافته ها: ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات زایشی و رویشی تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. بیشترین ضریب تنوع ژنتیکی مربوط به تعداد میوه در بوته، تعداد گل در بوته و عملکرد بوته(تنوع بیش از 50 درصد) بود، در حالی که در صفات مرتبط با رشد رویشی دامنه تنوع باریکی دیده شد. نتایج همبستگی صفت عادت رشد نشان داد هرچه بوته ایستاده تر باشد با تاثیر مثبت بر رشد اجزا برگ، منجر به بهبود طول و عرض حبه نیز می‌گردد. تجزیه به عامل ها توانست صفت کیفی و کمی مورد ارزیابی را به صورت چند عامل اصلی بیان کند. رقم کاماروسا به عنوان رقم غالب استان مازندران در کنار ارقام مرک، تن بیوتی و میشنری و کویین الیزا از رشد رویشی مثبت و رشد زایشی منفی برخودار بودند با اینحال کلون انتخابی از قائمشهر هم از لحاظ رشد رویشی و هم از لحاظ صفات رشد زایشی در ربع چهارم و بخش مثبت قرار گرفت.مقادیر ارزیابی شده برای ویژگی های توت فرنگی نشان داد که واریانس فنوتیپی بیشتر از واریانس ژنوتیپی است که نشان دهنده تأثیر محیط می باشد. حداکثر PCV و GCV به عملکرد دربوته (67/25 , 65/67) به دنبال آن سطح برگ (39/47 ،38/92)، اختصاص داده شد. در حالی که وراثت پذیری بالا در صفات سطح برگ ( 97/3درصد )، عملکرد بوته (95/35 درصد)، تعداد گل در گل آذین (90/59 درصد) مشاهده شد.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از همبستگی ویژگی‌های مورفولوژیکی نشان داد عادت رشد بوته با طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، طول دمبرگ، طول و عرض میوه دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری می‌باشد. بررسی نتایج همبستگی صفت توصیفی عادت رشد درسه حالت (ایستاده، نیمه ایستاده و خزنده) نشان داد که هرچه بوته ایستاده‌تر باشد با تاثیر مثبت بر رشد اجزا برگ منجر به بهبود طول و عرض حبه نیز می‌گردد. هرچند بنابر نتایج همبستگی افزایش تراکم برگساره و تعداد برگ بر عادت رشد بوته اثر منفی و معنی‌داری خواهد داشت. بنابراین هر چقدر رشد گیاه ایستاده تر باشد از تراکم برگساره کاسته شده و گیاه بازتر و تعداد برگ کمتر می شود. در نهایت باتوجه به فاصله ژنتیکی بین ارقام، به نظر می رسد با انجام تلاقی، هتروزیس بیشتری را میتوان به دست آورد و از نتاج بعنوان مواد اولیه برای تولید ارقام جدید استفاده نمود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
