دوره 15، شماره 46 - ( تابستان 1402 )
جلد 15 شماره 46 صفحات 197-189 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kakaei M. (2023). Selection of Old and New Varieties of Bread Wheat Tolerant to Drought Stress after the Flowering Stage. J Crop Breed. 15(46), 189-197. doi:10.61186/jcb.15.46.189
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1418-fa.html
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1418-fa.html
کاکائی مهدی. انتخاب ارقام قدیم و جدید گندم نان متحمل به تنش خشکی پس از مرحله گل‌دهی پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی 1402; 15 (46) :197-189 10.61186/jcb.15.46.189
اصلاح نباتات، بخش علوم کشاورزی، دانشگاه پیام‌نور، تهران،ایران
چکیده: (1109 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: در مناطق نیمه‌خشک نظیر بخش وسیعی از کشور ایران به‌دلیل پراکنش نامطلوب بارندگی و افزایش یکباره دما در زمان پر شدن دانه، کاهش رطوبت خاک از جمله مهم‌ترین عامل نقصان رشد و نمو گندم محسوب می‌شود، لذا با ارزیابی اثرات تنش خشکی روی ارقام مورد مطالعه می‌توان مطلوب‌ترین رقم را تشخیص داد و از آن برای اهداف به‌نژادی آتی استفاده نمود. بنابراین هدف از این پژوهش شناسایی ارقام متحمل به خشکی و نیز خصوصیات آنها با کمک شاخص‌های مقاومت به خشکی می‌باشد که سبب عملکرد بالاتر در شرایط اقلیمی خشک می‌شوند.
مواد و روش‌ها: آزمایش حاضر در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه پیام‌نور مرکز اسدآباد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تیمار رطوبتی در سال زراعی 96-1395 طراحی و اجرا گردید. تیمار رطوبتی در شرایط اعمال تنش خشکی به صورت قطع آبیاری بعد از گل‌دهی و در شرایط بدون تنش خشکی مطابق معمول منطقه تحقیق انجام پذیرفت. تعداد 14 رقم از مجموع ارقام قدیم و جدید گندم نان در این پژوهش استفاده گردید. از شاخص‌های تحمل به خشکی در این پژوهش استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج مقایسه میانگین ها این آزمایش نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی به‌ترتیب مربوط به رقم 10 و 2 بود. بیشترین شاخص Stress Tolerance Index، Mean Productivity،Geometric Mean Productivity،Harmonic Index، Abiotic-stress Tolerance Index، Modified Stress Tolerance index in without drought stress، Modified Stress Tolerance index in drought stress و Stress Tolerance Score را ارقام شماره 10، 2 و 6 داشتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی نشان داد که مناسب ترین شاخص برای غربال کردن ارقام در دو شرایط محیطی در این مطالعه، شاخص های STI، ATI، K1STI، K2STI، STS، MP، HAM و GMP بودند. همچنین تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 69/3 درصد تغییرات متغیرهای مورد بررسی در شرایط بدون تنش و تنش خشکی توسط مؤلفه اول و 99/4 درصد تغییرات مذکور توسط مؤلفه های اول و دوم قابل توجیه می باشد.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه شاخص های STI، ATI، K1STI، K2STI، STS، MP، HAM و GMP مطلوب تشخیص داده شدند. لذا این شاخص های توانستند ارقام متحمل به خشکی و دارای عملکرد مطلوب در هر دو شرایط محیطی مورد بررسی (شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی) را شناسایی نمایند. ارقامی که توانستند در هر دو شرایط محیطی توسط شاخص های مذکور مورد گزینش قرار بگیرند به‌ترتیب شامل ارقام شماره 10، 2 و 6 بودند.
مقدمه و هدف: در مناطق نیمه‌خشک نظیر بخش وسیعی از کشور ایران به‌دلیل پراکنش نامطلوب بارندگی و افزایش یکباره دما در زمان پر شدن دانه، کاهش رطوبت خاک از جمله مهم‌ترین عامل نقصان رشد و نمو گندم محسوب می‌شود، لذا با ارزیابی اثرات تنش خشکی روی ارقام مورد مطالعه می‌توان مطلوب‌ترین رقم را تشخیص داد و از آن برای اهداف به‌نژادی آتی استفاده نمود. بنابراین هدف از این پژوهش شناسایی ارقام متحمل به خشکی و نیز خصوصیات آنها با کمک شاخص‌های مقاومت به خشکی می‌باشد که سبب عملکرد بالاتر در شرایط اقلیمی خشک می‌شوند.
مواد و روش‌ها: آزمایش حاضر در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه پیام‌نور مرکز اسدآباد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تیمار رطوبتی در سال زراعی 96-1395 طراحی و اجرا گردید. تیمار رطوبتی در شرایط اعمال تنش خشکی به صورت قطع آبیاری بعد از گل‌دهی و در شرایط بدون تنش خشکی مطابق معمول منطقه تحقیق انجام پذیرفت. تعداد 14 رقم از مجموع ارقام قدیم و جدید گندم نان در این پژوهش استفاده گردید. از شاخص‌های تحمل به خشکی در این پژوهش استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج مقایسه میانگین ها این آزمایش نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی به‌ترتیب مربوط به رقم 10 و 2 بود. بیشترین شاخص Stress Tolerance Index، Mean Productivity،Geometric Mean Productivity،Harmonic Index، Abiotic-stress Tolerance Index، Modified Stress Tolerance index in without drought stress، Modified Stress Tolerance index in drought stress و Stress Tolerance Score را ارقام شماره 10، 2 و 6 داشتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی نشان داد که مناسب ترین شاخص برای غربال کردن ارقام در دو شرایط محیطی در این مطالعه، شاخص های STI، ATI، K1STI، K2STI، STS، MP، HAM و GMP بودند. همچنین تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 69/3 درصد تغییرات متغیرهای مورد بررسی در شرایط بدون تنش و تنش خشکی توسط مؤلفه اول و 99/4 درصد تغییرات مذکور توسط مؤلفه های اول و دوم قابل توجیه می باشد.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه شاخص های STI، ATI، K1STI، K2STI، STS، MP، HAM و GMP مطلوب تشخیص داده شدند. لذا این شاخص های توانستند ارقام متحمل به خشکی و دارای عملکرد مطلوب در هر دو شرایط محیطی مورد بررسی (شرایط بدون تنش خشکی و تنش خشکی) را شناسایی نمایند. ارقامی که توانستند در هر دو شرایط محیطی توسط شاخص های مذکور مورد گزینش قرار بگیرند به‌ترتیب شامل ارقام شماره 10، 2 و 6 بودند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1401/7/8 | پذیرش: 1401/11/4
دریافت: 1401/7/8 | پذیرش: 1401/11/4
فهرست منابع
1. Abdemishani, S. and J. Jafari Shabestri. 1989. Evaluation of wheat cultivars for drought resistance. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 19(1): 28-43 (In Persian).
2. Abdolshahi, R., A. Safarian, M. Nazari, S. Pourseyedi and G. Mohamadi-Nejad. 2013. Screening drought-tolerant genotypes in bread wheat (Triticum aestivum L.) using different multivariate methods. Archives Agronomy Soil Science, 59: 685-704. [DOI:10.1080/03650340.2012.667080]
3. Arain, S.M., M.A. Sial, K.D. Jamali and K.A. Laghari. 2018. Grain yield performance, correlation, and cluster analysis in elite bread wheat (Triticum aestivum L.) lines. Acta Agrobot, 71(4): 1747. [DOI:10.5586/aa.1747]
4. Blum, A. 1988. Plant breeding for stress environments. CRC. Press. Boca Raton, Fl. 38-78. 5. pp. Bouslama, M. and W.T. Schapaugh. 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1: evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science, 24: 933-937. [DOI:10.2135/cropsci1984.0011183X002400050026x]
5. Davlati-pashm, Kh., A.A. Akbarpour and H.R. Isvand. 2017. Investigating drought stress tolerance indices in bread wheat cultivars using the bootstrap method. Journal of Cereal Research, 8(4): 455-469 (In Persian).
6. Derara, N.F., D.R. Marshal and L.N. Balaam. 1969. Genetic variability in root development in relation to drought tolerance in spring wheats. Experimental Agriculture, 5: 327-337. [DOI:10.1017/S0014479700004634]
7. Farshadfar, E. and J. Sutka. 2002. Screening drought tolerance criteria in maize. Acta Agronomica Hungarica, 50(4): 411-416. [DOI:10.1556/AAgr.50.2002.4.3]
8. Fernandez, G.C.J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Proceedings of on the Symposium Taiwan, August 13-18. 25: 257-270.
9. Fischer, R.A. and R. Maurer. 1978. Drought Resistance in Spring Wheat Cultivars. I. Grain Yield Responses. Australian Journal of Agricultural Research, 29: 897-912. [DOI:10.1071/AR9780897]
10. Ghasemi, M. and E. Farshadfar. 2015. Screening drought tolerant genotypes in wheat using multivariate and stress tolerance score methods. International Journal of Biosciences, 6(1): 326-333.
11. Hashemi-Nasab, H., M.T. Assad, A. Ali Akbari and S.R. Sahhafi. 2012. Evaluation of some physiological traits associated with improved drought tolerance in Iranian wheat. Annals of Biological Research, 3: 1719-1725.
12. Jabari, M., A. Golparvar, B. Sorkhilalehloo, and M. Shams. 2022. Investigation of Diversity of Different Agronomic and Morphological Traits in Wild Wheat Relatives, Journal of Crop Breeding 14 (41): 29-41 (In Persian).
13. Lin, C.S., M.R. Binns and L.P. Lefkovitch. 1986. Stability analysis: where do we stand? Crop Science. 26: 894-900. [DOI:10.2135/cropsci1986.0011183X002600050012x]
14. Malek, M.M., M. Glovi; M. Ramrodi and A. Nakhzari Moghadam. 2018. Evaluation of drought tolerance of wheat cultivars under water deficit stress after flowering. Crop Production Journal, 12 (2): 123-136 (In Persian).
15. Moosavi, S.S., B. Yazdi Samadi, M.R. Naghavi, A.A. Zali, H. Dashti and A. Pourshahbazi. 2008. Introduction of new indices to identify relative drought tolerance and resistance in wheat genotypes. Desert Journal, 12: 165-178.
16. Mahdavi, Z., V. Rashidi, M. Yarnia, S. Aharizad and M. Rostaei. 2022. Grouping of Advanced Spring Wheat Genotypes based on Morphological, Physiological and Yield Components under Drought Stress, Journal of Crop Breeding, 14 (42): 9-21 (In Persian). [DOI:10.52547/jcb.14.42.9]
17. Omrani, S., A. Arzani, M.E. Moghaddam and T.N. Mirak. 2022. Evaluation of Grain-Quality Related Traits of F5 Lines of Wheat under Terminal, Drought Stress Conditions, Journal of Crop Breeding 14 (43): 117-125 (In Persian). [DOI:10.52547/jcb.14.43.117]
18. Poudel, A., D. Bahadur Thapa and M. Sapkota. 2017. Cluster Analysis of Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes Based Upon Response to Terminal Heat Stress. International Journal of Applied Science and Biotechnology, 5(2): 188-193. [DOI:10.3126/ijasbt.v5i2.17614]
19. Rosielle, A.A. and H. Hamblin. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Science, 21: 943-946. [DOI:10.2135/cropsci1981.0011183X002100060033x]
20. Sardouie-Nasab, S., Gh. Mohammadi-Nejad and B. Nakhoda. 2014. Field screening of salinity tolerance in Iranian Bread Wheat Lines. Crop Science, 54: 1489-1496. [DOI:10.2135/cropsci2013.06.0359]
21. Shabani, A., A. Zebarjadi, A. Mustafaei, M. Saidi and S.S. Pourdad. 2017. Evaluation of tolerance to drought stress of promising chickpea lines (Cicer arietinum L.) using drought resistance indices. Journal of Environmental Stresses in Agricultural Sciences, 11(2): 289-299 (In Persian).
22. Soltani, A. and B. Torabi. 2019. Analysis Plan of Agricultural Experiments (with SAS programs): Jahad University of Mashhad Publication, 434 pp (In Persian).
23. Soughi, H., S. Bagherikia and M. Khodarahmi. 2022. Diallel Analysis of Grain Yield and Some Important Agronomic Traits in Bread Wheat, Journal of Crop Breeding, 14(43): 21-28 (In Persian). [DOI:10.52547/jcb.14.43.21]
24. Saremi, Z., M. Shabazi, M. Zinalabdini, E.M. Haravan and R. Azizinezhad. 2022. Evaluation of Drought Tolerance in Barley Genotypes (Hordeum vulgare L.) using Drought Tolerance Indices, Journal of Crop Breeding, 14(41): 10-18 (In Persian). [DOI:10.52547/jcb.14.41.10]
25. Yarahmadi, S., Gh. Nematzadehe, H. Sabouri and H. Najafi Zarini. 2020. Relationships between drought stress tolerance indices and their see in wheat screeing program, Journal of Crop Breeding, 12 (33): 29-41 (In Persian). [DOI:10.29252/jcb.12.33.29]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
