دوره 14، شماره 44 - ( زمستان 1401 )
جلد 14 شماره 44 صفحات 252-239 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Avarsegi H, Khodarahmi M, Diyanat M, Majidi Heravan E, Soughi H A. Grouping Bread w heat Cultivars based on Agronomic Characteristics using Multivariate Statistical Methods. jcb 2022; 14 (44) :239-252
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1412-fa.html
URL: http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1412-fa.html
اورسجی حسین، خدارحمی منوچهر، دیانت مرجان، مجیدی هروان اسلام، سوقی حبیب اله. گروه‌بندی ارقام گندم نان بر مبنای ویژگی‌های زراعی با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی. 1401; 14 (44) :239-252
استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
چکیده: (524 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: در ایران گندم از نظر تولید و سطح زیر کشت مهمترین محصول کشاورزی است و افزایش محصول آن روز‌به‌روز مورد توجه بیشتری قرار گرفته است و از نظر اقتصادی و امنیت غذایی مردم از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی روابط بین صفات مختلف با یکدیگر و تعیین مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه در ارقام گندم نان معرفی‌شده در اقلیم شمال کشور و گروه‌بندی آن‌ها بر اساس برخی صفات مورفولوژیک انجام شد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش تعداد 20 رقم گندم اصلاح شده در اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال زراعی 98-1395، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان مورد مطالعه قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که در میان ارقام مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر سال نیز برای تمام صفات به‌غیر از تعداد روز تا گرده‌افشانی معنی‌دار بود و اثر متقابل رقم در سال نیز برای تمام صفات به‌غیر از صفات تعداد پنجه در مترمربع، طول پدانکل و طول سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار بود. بیشترین میزان عملکرد دانه (5/59 تن در هکتار) مربوط به رقم احسان بود. مقایسه گروهی بین ارقام جدید و قدیمی نشان داد در صفات عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، طول دوره پر شدن دانه و سرعت پر شدن دانه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع، تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا گرده‌افشانی بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود داشت. عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با شاخص برداشت (**0/924r=)، سرعت پر شدن دانه (**0/632r=) و وزن هزار دانه (**0/595r=) داشت. سه متغیر طول دوره پر شدن دانه، تعداد روز تا رسیدگی و طول سنبله به عنوان مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه وارد مدل رگرسیونی شدند که دارای اثرات مستقیم منفی بر عملکرد دانه بودند که بیشترین اثر مستقیم مربوط به تعداد روز تا رسیدگی بود. تجزیه به عامل‌ها پنج عامل را مشخص کرد که 89/052 درصد تغییرات را توجیه کردند. تجزیه خوشه ای بر اساس روش Ward برای صفات مورد بررسی، رقم ها را در چهار خوشه گروه بندی کرد. ارقامی که در گروه اول و دوم قرار گرفتند دارای عملکرد، وزن هزاردانه و سرعت پرشدن دانه بیشتر بودند.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از بین صفات مورد بررسی شاخص برداشت بیشترین ضریب همبستگی را با عملکرد دانه داشت و سه صفت طول دوره پر شدن دانه، تعداد روز تا رسیدگی و طول سنبله به‌عنوان مهمترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد دانه تعیین شدند، به‌طوری‌که ارقامی که دارای طول دوره رسیدگی کمتری بوده و دوره پر شدن دانه در آن‌ها با تنش انتهای فصل برخورد نداشت، دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. رقم جدید احسان با داشتن عملکرد بالاتر در سه سال آزمایش و قرار گرفتن آن در خوشه دو که دارای عملکرد بالا بود، به نظر میرسد که رقم برتر در شرایط آب و هوایی گرگان باشد.
مقدمه و هدف: در ایران گندم از نظر تولید و سطح زیر کشت مهمترین محصول کشاورزی است و افزایش محصول آن روز‌به‌روز مورد توجه بیشتری قرار گرفته است و از نظر اقتصادی و امنیت غذایی مردم از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی روابط بین صفات مختلف با یکدیگر و تعیین مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه در ارقام گندم نان معرفی‌شده در اقلیم شمال کشور و گروه‌بندی آن‌ها بر اساس برخی صفات مورفولوژیک انجام شد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش تعداد 20 رقم گندم اصلاح شده در اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال زراعی 98-1395، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان مورد مطالعه قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که در میان ارقام مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر سال نیز برای تمام صفات به‌غیر از تعداد روز تا گرده‌افشانی معنی‌دار بود و اثر متقابل رقم در سال نیز برای تمام صفات به‌غیر از صفات تعداد پنجه در مترمربع، طول پدانکل و طول سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار بود. بیشترین میزان عملکرد دانه (5/59 تن در هکتار) مربوط به رقم احسان بود. مقایسه گروهی بین ارقام جدید و قدیمی نشان داد در صفات عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، طول دوره پر شدن دانه و سرعت پر شدن دانه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع، تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا گرده‌افشانی بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود داشت. عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با شاخص برداشت (**0/924r=)، سرعت پر شدن دانه (**0/632r=) و وزن هزار دانه (**0/595r=) داشت. سه متغیر طول دوره پر شدن دانه، تعداد روز تا رسیدگی و طول سنبله به عنوان مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه وارد مدل رگرسیونی شدند که دارای اثرات مستقیم منفی بر عملکرد دانه بودند که بیشترین اثر مستقیم مربوط به تعداد روز تا رسیدگی بود. تجزیه به عامل‌ها پنج عامل را مشخص کرد که 89/052 درصد تغییرات را توجیه کردند. تجزیه خوشه ای بر اساس روش Ward برای صفات مورد بررسی، رقم ها را در چهار خوشه گروه بندی کرد. ارقامی که در گروه اول و دوم قرار گرفتند دارای عملکرد، وزن هزاردانه و سرعت پرشدن دانه بیشتر بودند.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از بین صفات مورد بررسی شاخص برداشت بیشترین ضریب همبستگی را با عملکرد دانه داشت و سه صفت طول دوره پر شدن دانه، تعداد روز تا رسیدگی و طول سنبله به‌عنوان مهمترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد دانه تعیین شدند، به‌طوری‌که ارقامی که دارای طول دوره رسیدگی کمتری بوده و دوره پر شدن دانه در آن‌ها با تنش انتهای فصل برخورد نداشت، دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. رقم جدید احسان با داشتن عملکرد بالاتر در سه سال آزمایش و قرار گرفتن آن در خوشه دو که دارای عملکرد بالا بود، به نظر میرسد که رقم برتر در شرایط آب و هوایی گرگان باشد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح نباتات، بیومتری
دریافت: 1401/6/19 | ویرایش نهایی: 1401/10/11 | پذیرش: 1401/7/26 | انتشار: 1401/10/11
دریافت: 1401/6/19 | ویرایش نهایی: 1401/10/11 | پذیرش: 1401/7/26 | انتشار: 1401/10/11
فهرست منابع
1. Abarnak, S., L. Zarei and K. Cheghamirza. 2020. Comparison of current Iranian and European barley cultivars for different agronomic and laboratory traits in temperate rainfed conditions. Iranian Journal of Dryland Agriculture, 8: 177-198 (In Persian with English Abstract).
2. Aghai, S., A. Tohid Nejad and M. Nasr Esfahani. 2015. Yield and other agronomic traits comparing in cultivars of durum wheat in Esfahan area. Breeding of Crop and Gardening Plants, 3(9): 69-77 (In Persian).
3. Agricultural Statistics Booklet. 2021. Volume I: Crop production. Ministry of Jihad-e-Keshavarzi. Office of Statistics and Information Technology. Available at: http://amar.maj.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=117564e0-507c-4565-9659 fbabfb4acb9b (In Persian).
4. Ali Mohammadi, M. and A.M. Mir Mohammadi Meybodi. 2011. Factor analysis of agronomic and physiological traits of ten bread wheat cultivars in two irrigation regimes. Journal of Plant Production Research, 18: 61- 76 (In Persian with English Abstract).
5. Ali Pour, H., M.R. Bihamta, V. Mohammadi and S.A. Peyghambari. 2017. Evaluation of genetic variability of agronomic traits in Iranian wheat landraces and cultivars. Journal of Crop Breeding, 9(22): 168-177. [DOI:10.29252/jcb.9.22.168]
6. Anonymous. 2018. Food and Agriculture Organization (FAO): Available http://www.fao.org/faostat/en/#home.
7. Anonymous. 2021. Food and Agriculture Organization (FAO): Available http://www.fao.org/faostat/en/#home.
8. Attarbashi, M.R., S. Galeshi, A. Soltni and E. Zinali, 2002. Relationship of phenology and physiological traits with grain yield in wheat under rain-fed conditions. Iranian Journal of Agriculture Science, 33: 21-8.
9. Babaie Zarch, M., M.H. Fotokian and S. Mahmoodi. 2013. Evaluation of Genetic Diversity of Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars for Morphological Traits using Multivariate Analysis Methods. Journal of Crop Breeding, 5(12): 109-114 (In Persian with English Abstract).
10. Bagrei, B. and A. Bybordi. 2015. Yield and yield components in bread wheat (Triticum aestivum L.) under non stress and drought stress conditions. International Journal of Biosciences, 6: 338-348. [DOI:10.12692/ijb/6.3.338-348]
11. Bakhtiar, F., H. Ghazvini and M. Aghaee Sarbarzeh. 2021. Evaluation of variability of agronomic and morphological traits in doubled haploid wheat lines using multivariate statistical methods. Applied Research in Field Crops, 34(1): 71-92 (In Persian)
12. Cooper, J.C.B. 1983. Factor analysis. An overview. The Amerian Statistician, 37(2): 141-147. [DOI:10.1080/00031305.1983.10482727]
13. Darzi Ramandi H, H, Najafi Zarini, V. Shariati, K. Razavi and S.K. Kazemitabar, 2018. Evaluation of the Relationship between Kernel Size, Phenological Characteristics and Grain Yield of Local Wheat Genotypes under Water Deficit Stress Conditions. Journal of Crop Breeding, 10(26): 76-94. [DOI:10.29252/jcb.10.26.76]
14. Dawari, N.H. and O.P. Luthra. 1991. Character association studies under high and low environments in wheat. Indian Journal of Agricultural Research, 25: 515-518.
15. Dayem, A.E.L., Y.A.E.L. Gohary and H.E. Ibrahim. 2021. Path-Coefficient Analysis and Correlation Studies on Grain Yield and its Components of some Bread Wheat Genotypes under Three Irrigation Treatments. Journal of Plant Production, 12(2): 115-123. [DOI:10.21608/jpp.2021.54735.1010]
16. El-Deeb, A.A. and N.A. Mohamed. 1999. Factor and cluster analysis for some quantitative characters in sesame (Sesamum indicum L.). The Annual Conference ISSR, Cairo University, 4-6 December. Vol 34, part (II)
17. Etesami, M., S. Galshi, A. Soltani and A. Nouri Nia. 2012. Investigation of changes in harvest index, yield and grain yield components in new and old barley cultivars (Hordeum vulgare L.) Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, (5): 19-25 (In Persian with English Abstract).
18. Golabadi, M., A. Arzani and M. Maibody. 2005. Evaluation of variation among durum wheat F3 families for grain yield and its components under normal and water stress field conditions. Plant Breeding, 91: 345-354 (In Persian with English Abstract). [DOI:10.17221/6188-CJGPB]
19. Hooshmandi, B. 2014. Determining the effective traits on grain yield of bread wheat cultivars under stress and non-drought stress conditions. Journal of Crop Ecology, (4): 75-67.
20. Kandel, M., A. Bastola, P. Sapkota, O. Chaudhary, P. Dhakal and P. Chalise. 2018. Association and path coefficient analysis of grain yield and its attributing traits in different genotypes of wheat (Triticum aestivum L.). International Journal of Applied Sciences and Biotechnology, 5(4): 449-453. [DOI:10.3126/ijasbt.v5i4.18769]
21. Kobata, T., M. Koç, C. Barutçular, K. Tanno and M. Inagaki. 2018. Harvest index is a critical factor influencing the grain yield of diverse wheat species under rain-fed conditions in the Mediterranean zone of southeastern Turkey and northern Syria. Plant Production Science, 21(2): 71-82. [DOI:10.1080/1343943X.2018.1445534]
22. Leilah, A. and A. AL-Khateebs. 2005. Statistical analysis of wheat yield under drought condition. Journal of Arid Environment, 14: 483-496. [DOI:10.1016/j.jaridenv.2004.10.011]
23. Majidi, M., M. Separi, M.S. Ahmadi and M.B. Nasrolahbeigi. 2019. Evaluation of yield and yield components of new wheat cultivars in comparison with Sardari wheat. Journal of Wheat Research, 1(1): 45-52.
24. Maurya, A.K., R.K. Yadav, A.K. Singh, A. Deep and V. Yadav. 2020. Studies on correlation and path coefficients analysis in bread wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 9(4): 524-527.
25. Mazloumi, H., H. Pirdashti, A. Ahmedpour and S. Hosseini. 2018. Grouping advanced wheat lines based on cluster analysis, 7th National Conference of Applied Researches in Agricultural Sciences, Healthy Food from Farm to Fork, Tehran, https://civilica.com/doc/1000258 (In Persian with English Abstract).
26. Mohammadi, S. 2014. Evolution of Grain Yield and its Components Relationships in Bread Wheat Genotypes under Full Irrigation and Terminal Water Stress Conditions Using Multivariate Statistical Analysis. Iranian Journal of Field Crops Research, 12(1): 99-109 (In Persian).
27. Naghavi, M.R., M. Moghaddam M. Toorchi and M.R. Shakiba. 2016. Evaluation of spring wheat cultivars for physiological, morphological and agronomic traits under drought stress. Journal of Crop Breeding, 8(18): 64-77 (In Persian with English Abstract). [DOI:10.29252/jcb.8.18.64]
28. Nikoseresht, R., A. Mohammadi, A. Majidi Harvan and K.H. Mostafavi. 2014. Evaluation of advanced lines of bread wheat in both stress and non-stress F7. Journal of Agricultural Ecology, 6(1): 97-107 (In Persian with English Abstract).
29. Pandey, G., L. Yadav, A. Tiwari, H.B. Khatri, S. Basnet, K. Bhattarai and N. Khatri. 2017. Analysis of yield attributing characters of different genotypes of wheat in Rupandehi, Nepal. International Journal of Environment, Agriculture and Biotechnology, 2(5): 238915. [DOI:10.22161/ijeab/2.5.13]
30. Rahmi Karizaki, A., A.A. Rezaei, H. Golizadeh, A. Nakhzari Moghaddam and M. Naimi, 2020. Evaluation of reaction of dryland wheat cultivars in two arid and semi-humid regions of Stam Golestan. Iranian Journal of Crop Research, 17: 579-590 (In Persian with English Abstract).
31. Regmi, S., B. Poudel, B.R. Ojha, R. Kharel, P. Joshi, S. Khanal and B.P. Kandel. 2021. Estimation of Genetic Parameters of Different Wheat Genotype Traits in Chitwan, Nepal. International of Agronomy, 6651325: 1-10. [DOI:10.1155/2021/6651325]
32. Sadeghgholmoghaddam, R., M. Khodarahmiand and C.H. Ahmadi. 2012. Study of genetic diversity and factor analysis for grain yield and other morphological traits under drought stress condition. Journal of Agronomy and Plan Breeding, 7: 133-147 (In Persian with English Abstract).
33. Singh, C., A. Gupta, V. Gupta, P. Kumar, R. Sendhil, B.S. Tyagi, G. Singh, R. Chatrath and G.P. Singh. 2019. Genotype x environment interaction analysis of multi-environment wheat trials in India using AMMI and GGE biplot models. Crop Breeding and Applied Biotechnology, 19: 309-318. [DOI:10.1590/1984-70332019v19n3a43]
34. Tabrizi, M. and H. Kazemi Arbat. 2011. Genetic diversity in autumn wheat cultivars in relation to yield and yield components of Mehdi seed. Journal of Ecophysiology of Crops and Weeds, 18: 35-50.
35. Tadesse, W., A.I. Morgounov, H.J. Braun, B. Akin, M. Keser, K. Yuksel, R.C. Sharma, S. Rajaram, M. Singh, M. Baum and M. van Ginkel. 2013. Breeding progress for yield in winter wheat cultivars targeted to irrigated environments of the CWANA region. Euphytica, 194(2): 177-185. [DOI:10.1007/s10681-013-0903-5]
36. Talebzadeh, S.J., H. Hadi, R. Amirnia, M. Tajbaksh and M.R. Morad Ali. 2018. Evaluating the relationship between distributions of photosynthetic assimilates related traits and grain yield in wheat genotypes under terminal drought stress conditions. Journal of Crop Breeding, 9(24): 10-21 (In Persian). [DOI:10.29252/jcb.9.24.10]
37. Tavana, Sh. and J. Sab. 2016. Grouping wheat Lines and their Group Selection under Rainfed Conditions Journal of Crop Breeding, 8(20): 164-159 (In Persian).
38. Upadhyay, K. 2020. Correlation and path coefficient analysis among yield and yield attributing traits of wheat (Triticum aestivum L.) genotypes. Archives of Agriculture and Environmental Science, 5(2): 196-199. [DOI:10.26832/24566632.2020.0502017]
39. Velu, G., R.P. Singh, J. Huerta and C. Guzmán. 2017. Genetic impact of Rht dwarfing genes on grain micronutrients concentration in wheat. Field Crops Research, 214: 373-377. [DOI:10.1016/j.fcr.2017.09.030]
40. Yang, X., B. Tan, H. Liu, W. Zhu, L. Xu, Y. Wang, X. Fan, L. Sha, H. Zhang, J. Zeng, D. Wu, Y. Jiang, X. Hu, G. Chen, Y. Zhou and H. Kang. 2020. Genetic Diversity and Population Structure of Asian and European Common Wheat Accessions Based on Genotyping-By-Sequencing. Frontiers in Genetics, 11: 580782. [DOI:10.3389/fgene.2020.580782]
41. Yousefi Moghaddam, R., S. Khoramdel, M. Bannayan Aval and M. Nassiri Mahallati. 2018. Comparison of old and new dryland wheat cultivars in response to different planting dates. Applied Research in Field Crops, 31: 46-72. (In Persian with English Abstract).
42. Zahra, N., A. Wahid, M.B. Hafeez, A. Ullah, K.H.M. Siddique and M. Farooq. 2021. Grain Development in Wheat under Combined Heat and Drought Stress: Plant Responses and Management. Environmental and Exprimental Botany, 188: 104517. [DOI:10.1016/j.envexpbot.2021.104517]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
