بهار 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده: (290 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: گلرنگ درصد قابل توجهی روغن دارد و یکی از گیاهان روغنی مهم به‌شمار می‌رود. این گیاه به منظور استفاده از گلچه‌ها برای رنگ و طعم‌دهندگی به غذا، دارو و تغذیه دام و پرندگان کشت می‌شود. از طرفی کم‌آبی یکی از مهم ترین تنش‌های محیطی است که باعث کاهش در راندمان و تولید این محصول زراعی می‌گردد. هدف از این تحقیق بررسی تحمل تنش خشکی در ژنوتیپ‌های گلرنگ با استفاده از شاخص های کمی تحمل به تنش خشکی بود.
مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان ابرکوه در سال 96-1395 انجام شد. عامل اصلی شامل سه رژیم آبیاری بدون تنش، قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گلدهی تا رسیدگی (تنش گلدهی) و قطع آبیاری از مرحله شروع دانه‌بندی تا رسیدگی (تنش دانه‌بندی) بود. ژنوتیپ‌های گلرنگ شامل فرامان، سینا، گلدشت، پرنیان، صفه، محلی اراک 2811، رقم محلی اصفهان، توده کاشان، توده شیراز و توده کرمان در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. شاخص‌های تحمل به تنش خشکی مورد استفاده در این مطالعه شامل شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص میانگین هندسی عملکرد (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) بود که با استفاده از عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) محاسبه شدند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ، تنش و اثر متقابل تنش× ژنوتیپ برای عملکرد دانه معنی‌دار بود. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر Ypو Ys و شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI در هر دو شرایط تنش وجود دارد. ضرایب همبستگی ساده بین شاخص‌های تحمل به تنش خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش گلدهی و دانه‌بندی داشتند. لذا این شاخص‌ها برای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر مناسب بودند. مقایسه ژنوتیپ‌های مختلف گلرنگ با استفاده از نمودار چند متغیره بای‌پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های سینا، توده کرمان و فرامان در مجاورت بردار شاخص‌های مناسب تحمل خشکی قرار گرفتند. بنابراین می‌توان این ژنوتیپ‌ها را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر در شرایط بدون تنش و هر دو شرایط تنش گلدهی و دانه‌بندی در نظر گرفت. نمودار سه‌بعدی Yp، Ys و STI نیز نتایج بای‌پلات را تأیید نمود.
نتیجه‌گیری: نتایج نمودار سه‌بعدی و بای‌پلات برای ژنوتیپ‌های مورد بررسی نشان داد که می‌توان ژنوتیپ‌های سینا، توده کرمان و فرامان را به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی در هر دو شرایط اعمال تنش پس از مراحل گلدهی و دانه‌بندی پیشنهاد نمود.
مقدمه و هدف: گلرنگ درصد قابل توجهی روغن دارد و یکی از گیاهان روغنی مهم به‌شمار می‌رود. این گیاه به منظور استفاده از گلچه‌ها برای رنگ و طعم‌دهندگی به غذا، دارو و تغذیه دام و پرندگان کشت می‌شود. از طرفی کم‌آبی یکی از مهم ترین تنش‌های محیطی است که باعث کاهش در راندمان و تولید این محصول زراعی می‌گردد. هدف از این تحقیق بررسی تحمل تنش خشکی در ژنوتیپ‌های گلرنگ با استفاده از شاخص های کمی تحمل به تنش خشکی بود.
مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان ابرکوه در سال 96-1395 انجام شد. عامل اصلی شامل سه رژیم آبیاری بدون تنش، قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گلدهی تا رسیدگی (تنش گلدهی) و قطع آبیاری از مرحله شروع دانه‌بندی تا رسیدگی (تنش دانه‌بندی) بود. ژنوتیپ‌های گلرنگ شامل فرامان، سینا، گلدشت، پرنیان، صفه، محلی اراک 2811، رقم محلی اصفهان، توده کاشان، توده شیراز و توده کرمان در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. شاخص‌های تحمل به تنش خشکی مورد استفاده در این مطالعه شامل شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص میانگین هندسی عملکرد (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) بود که با استفاده از عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) محاسبه شدند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ، تنش و اثر متقابل تنش× ژنوتیپ برای عملکرد دانه معنی‌دار بود. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر Ypو Ys و شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI در هر دو شرایط تنش وجود دارد. ضرایب همبستگی ساده بین شاخص‌های تحمل به تنش خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش گلدهی و دانه‌بندی داشتند. لذا این شاخص‌ها برای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر مناسب بودند. مقایسه ژنوتیپ‌های مختلف گلرنگ با استفاده از نمودار چند متغیره بای‌پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های سینا، توده کرمان و فرامان در مجاورت بردار شاخص‌های مناسب تحمل خشکی قرار گرفتند. بنابراین می‌توان این ژنوتیپ‌ها را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر در شرایط بدون تنش و هر دو شرایط تنش گلدهی و دانه‌بندی در نظر گرفت. نمودار سه‌بعدی Yp، Ys و STI نیز نتایج بای‌پلات را تأیید نمود.
نتیجه‌گیری: نتایج نمودار سه‌بعدی و بای‌پلات برای ژنوتیپ‌های مورد بررسی نشان داد که می‌توان ژنوتیپ‌های سینا، توده کرمان و فرامان را به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی در هر دو شرایط اعمال تنش پس از مراحل گلدهی و دانه‌بندی پیشنهاد نمود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1401/2/24 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/3/28
دریافت: 1401/2/24 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/3/28
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
