بهار 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
عضو هیأت علمی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه ایلام
چکیده: (282 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و شرایط نامساعد محیطی و بخصوص تنش های متنوع و معضل کم آبی، ارزیابی ژنوتیپ های گیاهی در محیط های متنوع، امری اجتناب ناپذیر است. اثر متقابل یا برهمکنش ژنوتیپ و محیط میتواند بهعنوان ابزاری در دست اصلاح گران گیاهی قرار گیرد تا بهکمک آن بهترین ژنوتیپ ها/ارقام را در محیط های رشد گیاهان (در یک یا چندسال) برگزینند. لذا این تحقیق جهت ارزیابی جمعیتی از ژنوتیپ های نخود زراعی در طی چند سال متوالی در غرب کشور جهت اطلاع از پایداری و سازگاری عملکرد دانه آنها صورت گرفت.
مواد و روش ها: این آزمایش بهمنظور بررسی پایداری عملکرد دانه در ۱۰۸ ژنوتیپ نخود زراعی در سالهای زراعی 1398-1397، 1399-1398 و 1400-1399 در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. با اجرای دقیق عملیات کاشت، داشت و برداشت، در طی دوران رشد و پس از برداشت، صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه (اصلی و فرعی) یادداشت برداری گردید.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه در بوته،اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ شماره ۱۰ دارای بالاترین مقدار عملکرد (54/038 گرم) بود. ﻣﻌﻨﻲدار شدن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ژﻧﻮﺗﻴﭗ × ﻣﺤﻴﻂ، بیانگر واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮده و لذا اﻣﻜﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺎﻳﺪاری ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎ وﺟﻮد داﺷته و بدین منظور از مدل GGE بایپلات بههمراه برخی از نتایج روش AMMI و نیز مدل مختلط (AMMI در ترکیب با BLUP) استفاده شد. بر اساس مدل GGE دو مؤلفه اول، 76/3 درصد از تنوع کل عملکرد دانه را توجیه نموده و در این رابطه، ژنوتیپ های 1، 26، 60 و 101 بهعنوان ژنوتیپ ایده آل انتخاب و همچنین ژنوتیپ های شماره 32، 69، 76، 89، 90، 94، 98 و 108 در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها بهعنوان ژنوتیپ های مطلوب و محیط چهارم (سال سوم-کرمانشاه) نیز بهعنوان محیط ایده آل درنظر گرفته شدند.
نتیجه گیری: در این تحقیق با توجه به برتری برخی از ارقام نخود زراعی در دو ناحیه معتدل و سرد از نظر پایداری و بالا بودن عملکرد دانه، این ارقام می توانند بهعنوان گزینه های مناسب جهت معرفی رقم انتخاب شده و یا بهعنوان والدین تلاقی ها در برنامه های آتی به نژادی این گیاه مورد استفاده قرار گیرند.
مقدمه و هدف: با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و شرایط نامساعد محیطی و بخصوص تنش های متنوع و معضل کم آبی، ارزیابی ژنوتیپ های گیاهی در محیط های متنوع، امری اجتناب ناپذیر است. اثر متقابل یا برهمکنش ژنوتیپ و محیط میتواند بهعنوان ابزاری در دست اصلاح گران گیاهی قرار گیرد تا بهکمک آن بهترین ژنوتیپ ها/ارقام را در محیط های رشد گیاهان (در یک یا چندسال) برگزینند. لذا این تحقیق جهت ارزیابی جمعیتی از ژنوتیپ های نخود زراعی در طی چند سال متوالی در غرب کشور جهت اطلاع از پایداری و سازگاری عملکرد دانه آنها صورت گرفت.
مواد و روش ها: این آزمایش بهمنظور بررسی پایداری عملکرد دانه در ۱۰۸ ژنوتیپ نخود زراعی در سالهای زراعی 1398-1397، 1399-1398 و 1400-1399 در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. با اجرای دقیق عملیات کاشت، داشت و برداشت، در طی دوران رشد و پس از برداشت، صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه (اصلی و فرعی) یادداشت برداری گردید.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه در بوته،اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ شماره ۱۰ دارای بالاترین مقدار عملکرد (54/038 گرم) بود. ﻣﻌﻨﻲدار شدن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ژﻧﻮﺗﻴﭗ × ﻣﺤﻴﻂ، بیانگر واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮده و لذا اﻣﻜﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺎﻳﺪاری ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎ وﺟﻮد داﺷته و بدین منظور از مدل GGE بایپلات بههمراه برخی از نتایج روش AMMI و نیز مدل مختلط (AMMI در ترکیب با BLUP) استفاده شد. بر اساس مدل GGE دو مؤلفه اول، 76/3 درصد از تنوع کل عملکرد دانه را توجیه نموده و در این رابطه، ژنوتیپ های 1، 26، 60 و 101 بهعنوان ژنوتیپ ایده آل انتخاب و همچنین ژنوتیپ های شماره 32، 69، 76، 89، 90، 94، 98 و 108 در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها بهعنوان ژنوتیپ های مطلوب و محیط چهارم (سال سوم-کرمانشاه) نیز بهعنوان محیط ایده آل درنظر گرفته شدند.
نتیجه گیری: در این تحقیق با توجه به برتری برخی از ارقام نخود زراعی در دو ناحیه معتدل و سرد از نظر پایداری و بالا بودن عملکرد دانه، این ارقام می توانند بهعنوان گزینه های مناسب جهت معرفی رقم انتخاب شده و یا بهعنوان والدین تلاقی ها در برنامه های آتی به نژادی این گیاه مورد استفاده قرار گیرند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح نباتات، بیومتری
دریافت: 1401/2/18 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/8/11
دریافت: 1401/2/18 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/8/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
