بهار 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ‌های موتانت برنج (M3) با تاکید بر شاخص‌های تحمل به تنش در مرحله گیاهچه‌ای
گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده: (288 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: تنش شوری یکی از سخت‌ترین محدودیت‌های تولید برنج در سراسر جهان است. بنابراین، با توسعه ارقام برنج متحمل به شوری می‌توان زمینه افزایش تولید این محصول را به‌دلیل اثرات تغییرات اقلیمی فراهم نمود.
مواد و روش‌ها: جهت بررسی واکنش ژنوتیپ‌های موتانت نسبت به تنش شوری در مرحله گیاهچه، 309 ژنوتیپ موتانت منتخب در نسل سوم به همراه رقم محلی هاشمی و رقم FL478 (متحمل) در دو سطح شوری NaCl (0 و 10 دسی‌زیمنس بر متر مربع) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در دو تکرار در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای رشدی مانند طول ریشه، طول ساقه، وزن خشک و تر ریشه، وزن خشک و تر ساقه، وزن گیاهچه، نسبت طول ساقه به ریشه و نسبت وزن ساقه به ریشه اندازه گیری شد. شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص شدت تنش (SSI)، میانگین حسابی عملکرد (MP)، شاخص تحمل (TOL) و میانگین هندسی عملکرد (GMP) هر ژنوتیپ برای همه صفات محاسبه شد.
یافته‌ها: گستره وسیعی از تنوع ژنتیکی در میان ژنوتیپ‌ها برای صفات موردمطالعه مشاهده شد که صفات ریشه‌ای به‌عنوان بهترین شاخص برای تحمل در شرایط تنش شوری شناسایی شدند. بر اساس نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص‌ها در سطح تنش، STI، HMP و GMP به‌عنوان شاخص‌های مطلوب مقاومت تعیین شدند. شاخص‌های پاسخ به تنش شوری به‌منظور گروه‌بندی تعداد 144 ژنوتیپ موتانت استفاده شد. 25 ژنوتیپ موتانت (17/4 درصد) به‌عنوان بسیار حساس به شوری، 46 ژنوتیپ موتانت (32/6 درصد) همراه با والد هاشمی در گروه حساس به شوری، 41 ژنوتیپ موتانت با FL478 (29/2 درصد) در گروه متحمل و 30 ژنوتیپ موتانت (20/8 درصد) به‌عنوان بسیار متحمل بهشوری شناسایی شدند. در میان ژنوتیپ‌های موتانت، 4 ژنوتیپ موتانت em3hs290، em3hs292، em3hs165 و em3hs84 بر اساس شاخص‌های تحمل به تنش، حداقل لوله شدن برگ، میزان زیست‌توده بالا و توانایی جبران بهتر تنش، به‌عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی شدند. همچنین ژنوتیپ موتانت em3hs31 نیز با داشتن حداقل عملکرد در سطح تنش به‌عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ معرفی شد.
نتیجه‌گیری: جهش القایی EMSتأثیر مطلوبی در ایجاد ژنوتیپ‌های موتانت متحمل به شوری داشته و از شاخص‌های موردمطالعه می‌توان برای جداسازی ژنوتیپ‌های موتانت متحمل به شوری در جمعیت های موتانت برنج استفاده کرد. این جمعیت موتانت می‌تواند به‌عنوان یک منبع ژنتیکی ارزشمند برای توسعه ارقام جدید مقاوم به شوری برای مناطق مستعد شوری زیر کشت برنج استفاده شود.
مقدمه و هدف: تنش شوری یکی از سخت‌ترین محدودیت‌های تولید برنج در سراسر جهان است. بنابراین، با توسعه ارقام برنج متحمل به شوری می‌توان زمینه افزایش تولید این محصول را به‌دلیل اثرات تغییرات اقلیمی فراهم نمود.
مواد و روش‌ها: جهت بررسی واکنش ژنوتیپ‌های موتانت نسبت به تنش شوری در مرحله گیاهچه، 309 ژنوتیپ موتانت منتخب در نسل سوم به همراه رقم محلی هاشمی و رقم FL478 (متحمل) در دو سطح شوری NaCl (0 و 10 دسی‌زیمنس بر متر مربع) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در دو تکرار در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای رشدی مانند طول ریشه، طول ساقه، وزن خشک و تر ریشه، وزن خشک و تر ساقه، وزن گیاهچه، نسبت طول ساقه به ریشه و نسبت وزن ساقه به ریشه اندازه گیری شد. شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص شدت تنش (SSI)، میانگین حسابی عملکرد (MP)، شاخص تحمل (TOL) و میانگین هندسی عملکرد (GMP) هر ژنوتیپ برای همه صفات محاسبه شد.
یافته‌ها: گستره وسیعی از تنوع ژنتیکی در میان ژنوتیپ‌ها برای صفات موردمطالعه مشاهده شد که صفات ریشه‌ای به‌عنوان بهترین شاخص برای تحمل در شرایط تنش شوری شناسایی شدند. بر اساس نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص‌ها در سطح تنش، STI، HMP و GMP به‌عنوان شاخص‌های مطلوب مقاومت تعیین شدند. شاخص‌های پاسخ به تنش شوری به‌منظور گروه‌بندی تعداد 144 ژنوتیپ موتانت استفاده شد. 25 ژنوتیپ موتانت (17/4 درصد) به‌عنوان بسیار حساس به شوری، 46 ژنوتیپ موتانت (32/6 درصد) همراه با والد هاشمی در گروه حساس به شوری، 41 ژنوتیپ موتانت با FL478 (29/2 درصد) در گروه متحمل و 30 ژنوتیپ موتانت (20/8 درصد) به‌عنوان بسیار متحمل بهشوری شناسایی شدند. در میان ژنوتیپ‌های موتانت، 4 ژنوتیپ موتانت em3hs290، em3hs292، em3hs165 و em3hs84 بر اساس شاخص‌های تحمل به تنش، حداقل لوله شدن برگ، میزان زیست‌توده بالا و توانایی جبران بهتر تنش، به‌عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی شدند. همچنین ژنوتیپ موتانت em3hs31 نیز با داشتن حداقل عملکرد در سطح تنش به‌عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ معرفی شد.
نتیجه‌گیری: جهش القایی EMSتأثیر مطلوبی در ایجاد ژنوتیپ‌های موتانت متحمل به شوری داشته و از شاخص‌های موردمطالعه می‌توان برای جداسازی ژنوتیپ‌های موتانت متحمل به شوری در جمعیت های موتانت برنج استفاده کرد. این جمعیت موتانت می‌تواند به‌عنوان یک منبع ژنتیکی ارزشمند برای توسعه ارقام جدید مقاوم به شوری برای مناطق مستعد شوری زیر کشت برنج استفاده شود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1400/12/23 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/5/1
دریافت: 1400/12/23 | ویرایش نهایی: 1402/3/10 | پذیرش: 1401/5/1
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
