AU - Gholizadeh, Amir AU - Ghaffari, Mehdi AU - Jabbari, Hamid AU - Cheshmehnoor, Morad AU - Nadali, Fathollah AU - Payghamzadeh, Kamal AU - Shariati, Farnaz AU - Kia, Shahriar TI - Evaluation of Genotype × Environment Interaction for Seed Yield of Sunflower Hybrids using GGE Biplot Method PT - JOURNAL ARTICLE TA - jcb JN - jcb VO - 14 VI - 41 IP - 41 4099 - http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1299-fa.html 4100 - http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1299-fa.pdf SO - jcb 41 AB  - چکیده مبسوط مقدمه و هدف: آفتابگردان یکی از مهم‌ترین گیاهان دانه روغنی در جهان محسوب می‌شود که روغن آن ارزش غذایی و اقتصادی بالایی دارد. شناسایی و گزینش ژنوتیپ‌های پرمحصول با خصوصیات مطلوب در این گیاه از اهمیت زیادی برخوردار است. ارزیابی ژنوتیپ‌های آفتابگردان در شرایط محیطی مختلف، می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. بنابراین هدف از این مطالعه، انتخاب بهترین هیبریدهای آفتابگردان بود. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، تعداد 24 هیبرید جدید آفتابگردان به همراه رقم گلسا در چهار ایستگاه‌ تحقیقاتی (کرج، بروجرد، شاهرود و گرگان) در قالب طرح لاتیس ساده (5×5) با دو تکرار در سال زراعی 1399 مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای‌پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مورد بررسی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مختلف بود و از اینرو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش GGE بای‌پلات نشان داد که دو مؤلفه اول و دوم GGE بای‌پلات، 67/7 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نمایش چندضلعی بای‌پلات، ژنوتیپ G13 در محیط شاهرود، ژنوتیپ G6 در محیط‌های کرج و بروجرد و ژنوتیپ‌های G5 و G19 در محیط گرگان، ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایده‌‌آل، ژنوتیپ‌های G6، G14، G3 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد دانه، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به خوبی آشکار کنند. محیط بروجرد نزدیک‌ترین محیط‌ به محیط ایده‌آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد. نتیجه‌گیری: در مجموع، ژنوتیپ‌های G6، G14، G3 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد دانه، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و می‌توان از آن‌ها برای انجام آزمایشات بیشتر از جمله آزمایشات سازگاری استفاده نمود. CP - IRAN IN - Oil Crops Research Department, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran LG - eng PB - jcb PG - 194 PT - Research YR - 2022