جستجو در مقالات منتشر شده
۱ نتیجه برای فیض بخش
حمیدرضا قربانی، محمد تقی فیض بخش،
دوره ۱۶، شماره ۴ - ( زمستان ۱۴۰۳ )
دوره ۱۶، شماره ۴ - ( زمستان ۱۴۰۳ )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: گیاه باقلا یکی از حبوبات مهم محسوب شده و به‌عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می‌شود. این گیاه بهدلیل داشتن ویژگیهای زراعی مناسب از جمله تثبیت نیتروژن و امکان قرارگیری در تناوب زراعی با محصولات پاییزه به‌ویژه غلات، گیاه بسیار مناسبی برای کشاورزی میباشد. همچنین علوفه گیاه باقلا را میتوان به‌طور خالص یا مخلوط با گیاهان خانواده غلات سیلو نمود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه، بهنژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی ارقام مختلف و نیز پیبردن به ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد علوفه و دانه و تعیین مهم‌ترین ویژگیهای مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد کمک می‌نماید.
مواد و روش‌ها: بهمنظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپهای علوفهای کم‌تانن باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) در سال ۱۴۰۱ اجرا شد. مواد گیاهی شامل ۱۱ ژنوتیپ باقلا متشکل از نه لاین کم‌تانن باقلا با منشأ ایکاردا بههمراه رقم کم‌تانن مهتا و دارای تانن شادان با منشأ ایران بود. هر ژنوتیپ در شش خط شش متری کشت شدند. فاصله بین ردیف ۶۰ سانتی‌متر و فاصله بوته روی ردیف ۸ سانتی‌متر در نظر گرفته شد. کاشت بذور بهروش دستی و در عمق ۵ سانتیمتری خاک و در آبان ماه صورت گرفت. از زمان کاشت تا برداشت ضمن عملیات زراعی، یادداشتبرداریهای لازم در مراحل مختلف رشد و نمو انجام شد. بعد از ثبت دادههای عملکرد و اجزا عملکرد، تجزیه واریانس دادهها انجام و میانگین تیمارها با روش حداقل اختلاف معنی‌داری (LSD) و با استفاده از نرم‌افزار SAS ۹,۰ مقایسه شد. گروهبندی ژنوتیپهای باقلا، با استفاده تجزیه خوشهای براساس فاصله اقلیدسی و بهروش وارد انجام شد. همبستگی بین صفات بهروش پیرسون و تجزیه رگرسیونی بهروش گام‌به‌گام با استفاده از نرم‌افزار SPSS ۱۸ محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ارقام باقلا از نظر صفات وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، روز تا سبز شدن، وزن خشک علوفه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال ۱ درصد و برای صفات وزن برگ تر، وزن غلاف خشک، وزن تر علوفه و شاخص برداشت اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال ۵ درصد وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ Mahta بالاترین عملکرد دانه با ۵/۲۴ تن در هکتار و بیشترین وزن خشک علوفه بهمیزان ۸/۲۰ تن در هکتار را تولید کرد. بیشترین وزن علوفه تر به ژنوتیپ FLIP۰۳-۰۷FB بهمیزان ۳۵/۷۶ تن در هکتار تعلق داشت که اختلاف معنی‌داری با ژنوتیپهای Mahta و s۲۰۰۸-۰۳۳ نداشت. بیشترین مقادیر وزن ساقه خشک و وزن غلاف خشک در ژنوتیپ Mahta (بهترتیب ۲/۶۹ و ۳/۷۳ تن در هکتار) و بیشترین میزان وزن تر و خشک برگ متعلق به ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ (بهترتیب ۷/۲۰ و ۱/۷۸ تن در هکتار) بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد. در گروه اول ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ قرار گرفت. این ژنوتیپ در اکثر صفات موردمطالعه بیشترین مقادیر را از خود نشان داده و در برخی صفات مانند شاخص برداشت، وزن تر علوفه، عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری با بالاترین مقادیر ژنوتیپها نداشت. در گروه دوم پنج ژنوتیپ WRB۱-۵، WRB۱-۳، Shadan، s۲۰۰۹-۱۶۷ و Mahta قرار گرفتند و جز در دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه که مقادیر بالایی داشتند، در باقی صفات موردمطالعه در وضعیت متوسطی قرار داشتند. در این گروه، ژنوتیپ Mahta در اکثر صفات، مقادیر بالایی را از خود نشان داد و با ژنوتیپ ایرانی دیگر (شادان) که شاخص برداشت بالایی داشت، در یک گروه قرار گرفت. در گروه سوم پنج ژنوتیپ BPL۴۱۰۴، s۲۰۰۸-۰۳۴، FLIP۰۳-۰۷FB، ILBxZV-۱۵۰۹-۳۹ و s۲۰۰۸-۹۶ قرار گرفتند. این ارقام در اکثر صفات موردمطالعه کمترین مقادیر را از خود نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت عملکرد دانه با وزن تر غلاف همبستگی مثبت و معنیدار و با شاخص برداشت همبستگی مثبتی وجود داشت. بین صفت وزن خشک علوفه با صفات وزن تر علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک غلاف همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. تجزیه رگرسیونی نشان داد که سه صفت شاخص برداشت، وزن خشک ساقه و وزن خشک برگ در مدل رگرسیونی وارد شده و در مجموع ۹۷ درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند.
نتیجه‌گیری: در صورت هدفگذاری بر تولید دانه از ارقام موردمطالعه باید ارقامی را در برنامه گزینشی قرار داد که شاخص برداشت بالاتری نسبت به سایر ارقام داشته و بتواند توده بیولوژیکی بیشتری را نیز تولید نماید. ولی در صورتیکه هدف، تولید علوفه خشک از ارقام مورد مطالعه باشد، باید ارقامی را انتخاب نمود که وزن تر و خشک ساقه و برگ و غلاف بیشتری تولید نمایند. از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش، ژنوتیپهای Mahta، FLIP۰۳-۰۷FB و s۲۰۰۸-۰۳۳ دارای بیشترین مقادیر میانگین برای صفات مرتبط با وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر عملکرد دانه و نیز میزان قابلقبولی شاخص برداشت بودند. بر این اساس میتوان از این ژنوتیپها در برنامههای اصلاحی برای افزایش عملکرد و تولید علوفه استفاده نمود.
مقدمه و هدف: گیاه باقلا یکی از حبوبات مهم محسوب شده و به‌عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می‌شود. این گیاه بهدلیل داشتن ویژگیهای زراعی مناسب از جمله تثبیت نیتروژن و امکان قرارگیری در تناوب زراعی با محصولات پاییزه به‌ویژه غلات، گیاه بسیار مناسبی برای کشاورزی میباشد. همچنین علوفه گیاه باقلا را میتوان به‌طور خالص یا مخلوط با گیاهان خانواده غلات سیلو نمود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه، بهنژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی ارقام مختلف و نیز پیبردن به ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد علوفه و دانه و تعیین مهم‌ترین ویژگیهای مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد کمک می‌نماید.
مواد و روش‌ها: بهمنظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپهای علوفهای کم‌تانن باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) در سال ۱۴۰۱ اجرا شد. مواد گیاهی شامل ۱۱ ژنوتیپ باقلا متشکل از نه لاین کم‌تانن باقلا با منشأ ایکاردا بههمراه رقم کم‌تانن مهتا و دارای تانن شادان با منشأ ایران بود. هر ژنوتیپ در شش خط شش متری کشت شدند. فاصله بین ردیف ۶۰ سانتی‌متر و فاصله بوته روی ردیف ۸ سانتی‌متر در نظر گرفته شد. کاشت بذور بهروش دستی و در عمق ۵ سانتیمتری خاک و در آبان ماه صورت گرفت. از زمان کاشت تا برداشت ضمن عملیات زراعی، یادداشتبرداریهای لازم در مراحل مختلف رشد و نمو انجام شد. بعد از ثبت دادههای عملکرد و اجزا عملکرد، تجزیه واریانس دادهها انجام و میانگین تیمارها با روش حداقل اختلاف معنی‌داری (LSD) و با استفاده از نرم‌افزار SAS ۹,۰ مقایسه شد. گروهبندی ژنوتیپهای باقلا، با استفاده تجزیه خوشهای براساس فاصله اقلیدسی و بهروش وارد انجام شد. همبستگی بین صفات بهروش پیرسون و تجزیه رگرسیونی بهروش گام‌به‌گام با استفاده از نرم‌افزار SPSS ۱۸ محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ارقام باقلا از نظر صفات وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، روز تا سبز شدن، وزن خشک علوفه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال ۱ درصد و برای صفات وزن برگ تر، وزن غلاف خشک، وزن تر علوفه و شاخص برداشت اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال ۵ درصد وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ Mahta بالاترین عملکرد دانه با ۵/۲۴ تن در هکتار و بیشترین وزن خشک علوفه بهمیزان ۸/۲۰ تن در هکتار را تولید کرد. بیشترین وزن علوفه تر به ژنوتیپ FLIP۰۳-۰۷FB بهمیزان ۳۵/۷۶ تن در هکتار تعلق داشت که اختلاف معنی‌داری با ژنوتیپهای Mahta و s۲۰۰۸-۰۳۳ نداشت. بیشترین مقادیر وزن ساقه خشک و وزن غلاف خشک در ژنوتیپ Mahta (بهترتیب ۲/۶۹ و ۳/۷۳ تن در هکتار) و بیشترین میزان وزن تر و خشک برگ متعلق به ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ (بهترتیب ۷/۲۰ و ۱/۷۸ تن در هکتار) بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد. در گروه اول ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ قرار گرفت. این ژنوتیپ در اکثر صفات موردمطالعه بیشترین مقادیر را از خود نشان داده و در برخی صفات مانند شاخص برداشت، وزن تر علوفه، عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری با بالاترین مقادیر ژنوتیپها نداشت. در گروه دوم پنج ژنوتیپ WRB۱-۵، WRB۱-۳، Shadan، s۲۰۰۹-۱۶۷ و Mahta قرار گرفتند و جز در دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه که مقادیر بالایی داشتند، در باقی صفات موردمطالعه در وضعیت متوسطی قرار داشتند. در این گروه، ژنوتیپ Mahta در اکثر صفات، مقادیر بالایی را از خود نشان داد و با ژنوتیپ ایرانی دیگر (شادان) که شاخص برداشت بالایی داشت، در یک گروه قرار گرفت. در گروه سوم پنج ژنوتیپ BPL۴۱۰۴، s۲۰۰۸-۰۳۴، FLIP۰۳-۰۷FB، ILBxZV-۱۵۰۹-۳۹ و s۲۰۰۸-۹۶ قرار گرفتند. این ارقام در اکثر صفات موردمطالعه کمترین مقادیر را از خود نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت عملکرد دانه با وزن تر غلاف همبستگی مثبت و معنیدار و با شاخص برداشت همبستگی مثبتی وجود داشت. بین صفت وزن خشک علوفه با صفات وزن تر علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک غلاف همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. تجزیه رگرسیونی نشان داد که سه صفت شاخص برداشت، وزن خشک ساقه و وزن خشک برگ در مدل رگرسیونی وارد شده و در مجموع ۹۷ درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند.
نتیجه‌گیری: در صورت هدفگذاری بر تولید دانه از ارقام موردمطالعه باید ارقامی را در برنامه گزینشی قرار داد که شاخص برداشت بالاتری نسبت به سایر ارقام داشته و بتواند توده بیولوژیکی بیشتری را نیز تولید نماید. ولی در صورتیکه هدف، تولید علوفه خشک از ارقام مورد مطالعه باشد، باید ارقامی را انتخاب نمود که وزن تر و خشک ساقه و برگ و غلاف بیشتری تولید نمایند. از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش، ژنوتیپهای Mahta، FLIP۰۳-۰۷FB و s۲۰۰۸-۰۳۳ دارای بیشترین مقادیر میانگین برای صفات مرتبط با وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر عملکرد دانه و نیز میزان قابلقبولی شاخص برداشت بودند. بر این اساس میتوان از این ژنوتیپها در برنامههای اصلاحی برای افزایش عملکرد و تولید علوفه استفاده نمود.
| صفحه ۱ از ۱ |
کلمات کلیدی
اصلاح , گیاهان , زراعی
نظرسنجی
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی می باشد.
طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Crop Breeding
Designed & Developed by: Yektaweb