مریم طهماسب عالی، علی اصغری، امید سفالیان، حمیدرضا محمددوست چمن‌آباد، علی رسول‌زاده،
دوره ۸، شماره ۱۹ - ( پاییز ۱۳۹۵ )
چکیده
این تحقیق به منظور ارزیابی تاثیر تنش اسمزی بر خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام گندم به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکراردر سال ۱۳۹۲ در دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. ۲۰ رقم گندم در سه سطح تنش اسمزی (۰، ۶- و ۱۲- بار) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش بر تمامی صفات مورد بررسی به جز کارتنوئید، کلروفیل b و عملکرد کوانتوم تاثیر معنیدار داشت. مقایسات میانگین‌ها با روش دانکن در سطح احتمال یک درصد نشان داد که افزایش تنش اسمزی باعث افزایش میانگین صفاتی مانند قندمحلول، پرولین و کلروفیل a در اکثر ارقام گردید، اما میانگین صفاتی مانند فلورسانس اولیه، فلورسانس حداکثر، کارتنوئید و فلورسانس متغیر در بیشتر ارقام مانند تجن، گاسکوژن، میهن، رسول، گاسپارد و بککراس روشن زمستانه نسبت به سطح شاهد کاهش نشان داد. همچنین میانگین صفات عملکرد کوانتوم و کلروفیل b در تعداد زیادی از ارقام مانند آرتا، کویر و بککراس روشن زمستانه در سطح تنش اسمزی ۶- بار بیشترین مقدار را دارا بود. براساس نتایج حاصل از تجزیه خوشهای براساس صفات فیزیولوژیک در سطح شاهدو تنش اسمزی، ارقام زرین، اینیا، آرتا، مغان ۱، تجن و شیرودی انحراف از میانگین کل بالاتری برای اکثر صفات داشتند. در سطح تنش اسمزی ۶- بار ارقام ارگ، توس، میهن، مغان ۳، اروم، کویر، بککراسروشن زمستانه و شیرودی و در سطح تنش اسمزی ۱۲- بار ارقام میهن، گاسکوژن، مغان ۲ و رسول در گروه ارقام متحمل به تنش اسمزی قرار گرفتند.
فاطمه امینی، سارا دژستان، علی رسول‌زاده،
دوره ۱۰، شماره ۲۷ - ( پاییز ۱۳۹۷ )
چکیده
خشکی یکی از زیانبارترین تنش های غیرزیستی در سراسر جهان است که رشد، نمو و عملکرد نهایی گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می دهد. واکنش ۱۳ ژنوتیپ و رقم جو دو ردیفه بهاره دیم مناطق سرد ایران به تنش آبی بر اساس صفات فنولوژیکی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ارزیابی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه تیمار آبیاری (آبیاری کامل و آبیاری بر اساس ۶۰ و ۸۰ درصد تخلیه آب قابل‌نگهداری) انجام گرفت. تنش آبی دو هفته قبل از گلدهی اعمال گردید. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که کلیه صفات مطالعه شده، بجز انشعابات ریشه، طول ریشه و نسبت طول ریشه به ارتفاع بوته، با افزایش سطح تنش کاهش یافتند. با در نظر گرفتن تمامی صفات، شناسایی دو ژنوتیپ ۷۱۹۳۸ و ۱-۷۲۵۶۶ و دو رقم آبیدر و Dayton / Ranney متحمل به خشکی ممکن شد که بیشترین عملکرد را در شرایط آبیاری کامل و هر دو تیمار تنش خشکی داشتند. همچنین، ژنوتیپ ۷۱۷۰۴ توانست اولین سطح تنش آبی را تحمل کند اما قادر به تحمل دومین سطح تنش نبود. با وجود این، رقم Denmark عملکرد مطلوبی در شرایط طبیعی تولید نکرد ولی به هر دو سطح تنش تحمل نسبی داشت. بنابراین، بعد از آزمایشات تکمیلی تحت تنش آبی در شرایط حقیقی دیم در مناطق خشک و نیمه خشک سرد، این ژنوتیپ ها برای کشت در این نواحی قابل توصیه هستند و همچنین می توان برای اصلاح ژنوتیپ های متحمل به خشکی در برنامه های اصلاحی از آنها استفاده نمود.
