تابستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده: (161 مشاهده)
مقدمه و هدف: گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum L.) یکی از مهمترین محصولات زراعی در سراسر جهان است. بطوریکه سطح زیر کشت این گیاه در ایران 103 هزار هکتار و میزان تولید آن بیش از 5 میلیون تن میباشد که بر اهمیت این گیاه دلالت دارد. در اصلاح نباتات از روشهای مختلفی در گزینش ژنوتیپها استفاده میشود، برای گزینش برترین ژنوتیپها نیاز به روشی است که بتواند همه صفات را براساس مطلوبیت و عدم مطلوبیت در گزینشها مدنظر قرار دهد .شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل (SIIG) یکی از روشهایی میباشد که میتواند علاوه بر انتخاب ژنوتیپهای ایدهآل، فاصله بین ژنوتیپها را هم مشخص کند. در این روش، امکان شناسایی ژنوتیپهایی با خصوصیات خاص وجود دارد. بهعنوان مثال با روش SIIG میتوان ژنوتیپهایی با عملکرد بالا و زودرس را شناسایی و گزینش کرد. هدف این مطالعه ارزیابی ژنوتیپهای گوجهفرنگی از طریق صفات کمی و کیفی و گزینش برترینها برای شرایط آب و هوایی منطقه جیرفت بود.
مواد و روش ها: بهمنظور ارزیابی و گزینش لاینهای برتر گوجهفرنگی در منطقه جیرفت، آزمایشی با 11 ژنوتیپ (10 لاین امیدبخش به همراه رقم کارون) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در طی دو سال زراعی (1401-1400 و 1402-1401) در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان (جیرفت) انجام شد. کشت بصورت نشاء و در تاریخ اول بهمن زیر پلاستیک کشت گردید. آبیاری بصورت قطرهای و کنترل علفهای هرز بصورت وجین دستی انجام شد. در طی فصل رشد و پس از برداشت (اردیبهشت)، صفات کیفی شامل یکنواختی، ترک خوردگی، شانه سبزی، نوع گل آذین و داشتن لایه سواگر برای هر ژنوتیپ ثبت شد. صفات میزان بریکس، pH، سفتی بافت، تعداد حفره، طول میوه، عرض میوه، وزن میوه و عملکرد هر بوته در آزمایشگاه اندازهگیری شد. صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و تعداد گلآذین نیز در هر کرت ثبت گردید. تجزیههای آماری با استفاده از نرم افزار SAS (9.4) انجام شد و محاسبات مربوط به روش SIIG با استفاده از ماتریسهای مربوطه انجام شد.
یافتهها: تجزیه واریانس مرکب داده ها در طی دو سال آزمایش نشان داد که اثر سال بر تمامی صفات مورد مطالعه بجزء صفت تعداد حفره معنی دار بود. این موضوع نشان دهنده شرایط متفاوت در طی دو سال آزمایش و تاثیرپذیری صفات مورد مطالعه از شرایط آزمایشی می باشد. اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در سال بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز تعداد گل آذین معنیدار بود. این نتیجه بیانگر تنوع موجود بین لاین های مورد آزمایش از لحاظ صفات مورد مطالعه می باشد. نتایج مقایسه میانگین اثر ژنوتیپ نشان داد لاین های شماره 14 و 6-33 توانستند با توجه به گلدهی زودهنگام، زودتر به مرحله برداشت برسند. ژنوتیپهای شماره 8 و 32 بیشترین عملکرد میوه را داشتند و کمترین مقدار از لحاظ این صفت به لاین های 6-33 و 7-22 اختصاص داشت. مقایسه میانگین میان ژنوتیپها نشان داد، چون صفات بصورت منفرد مقایسه میگردند نمیتوان برمبنای همه صفات اقدام به گزینش برترینها نمود. چنانچه گزینش تنها برمبنای عملکرد صورت گیرد در گروه برتر 2 لاین شماره 8 و 32 قرار میگیرند. گروهبندی براساس تجزیه کلاستر در گروه برتر، چهار لاین با شماره 8، 7-22، 11 و رقم کارون را قرار داد.گروهبندی لاینهای گوجه فرنگی برمبنای شاخص SIIG، 6 لاین را در گروه برتر قرار داد. برتری روش SIIG نسبت به سایر روشها، گروهبندی لاینها براساس مطلوبیت صفات میباشد (بطور مثال میانگین کم ژنوتیپها در صفات روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی مطلوب هستند). بنابراین لاینهای گزینش شده از طریق شاخص SIIG بعنوان لاینهای برتر با در نظر گرفتن تمامی صفات در منطقه جنوب کرمان معرفی می گردند. با توجه به اینکه روش SIIG تنها صفات کمی را در نظر میگیرد و صفات غیرپارامتری در این گزینش دخیل نیستند، اشاره میگردد که رقم کارون بدلیل ترک خوردگی میوهها و لاین شماره 7 بدلیل عدم وجود یکنواختی و نداشتن لایه سواگر مطلوب گزینش در شرایط جنوب کرمان نیستند.
نتیجه گیری: در نهایت با استفاده از روش SIIG و با در نظر گرفتن همه صفات لاینهای شماره 4-33، 11، 13 و 8 بعنوان لاین های برتر در شرایط جیرفت گزینش شدند.
مواد و روش ها: بهمنظور ارزیابی و گزینش لاینهای برتر گوجهفرنگی در منطقه جیرفت، آزمایشی با 11 ژنوتیپ (10 لاین امیدبخش به همراه رقم کارون) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در طی دو سال زراعی (1401-1400 و 1402-1401) در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان (جیرفت) انجام شد. کشت بصورت نشاء و در تاریخ اول بهمن زیر پلاستیک کشت گردید. آبیاری بصورت قطرهای و کنترل علفهای هرز بصورت وجین دستی انجام شد. در طی فصل رشد و پس از برداشت (اردیبهشت)، صفات کیفی شامل یکنواختی، ترک خوردگی، شانه سبزی، نوع گل آذین و داشتن لایه سواگر برای هر ژنوتیپ ثبت شد. صفات میزان بریکس، pH، سفتی بافت، تعداد حفره، طول میوه، عرض میوه، وزن میوه و عملکرد هر بوته در آزمایشگاه اندازهگیری شد. صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و تعداد گلآذین نیز در هر کرت ثبت گردید. تجزیههای آماری با استفاده از نرم افزار SAS (9.4) انجام شد و محاسبات مربوط به روش SIIG با استفاده از ماتریسهای مربوطه انجام شد.
یافتهها: تجزیه واریانس مرکب داده ها در طی دو سال آزمایش نشان داد که اثر سال بر تمامی صفات مورد مطالعه بجزء صفت تعداد حفره معنی دار بود. این موضوع نشان دهنده شرایط متفاوت در طی دو سال آزمایش و تاثیرپذیری صفات مورد مطالعه از شرایط آزمایشی می باشد. اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در سال بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز تعداد گل آذین معنیدار بود. این نتیجه بیانگر تنوع موجود بین لاین های مورد آزمایش از لحاظ صفات مورد مطالعه می باشد. نتایج مقایسه میانگین اثر ژنوتیپ نشان داد لاین های شماره 14 و 6-33 توانستند با توجه به گلدهی زودهنگام، زودتر به مرحله برداشت برسند. ژنوتیپهای شماره 8 و 32 بیشترین عملکرد میوه را داشتند و کمترین مقدار از لحاظ این صفت به لاین های 6-33 و 7-22 اختصاص داشت. مقایسه میانگین میان ژنوتیپها نشان داد، چون صفات بصورت منفرد مقایسه میگردند نمیتوان برمبنای همه صفات اقدام به گزینش برترینها نمود. چنانچه گزینش تنها برمبنای عملکرد صورت گیرد در گروه برتر 2 لاین شماره 8 و 32 قرار میگیرند. گروهبندی براساس تجزیه کلاستر در گروه برتر، چهار لاین با شماره 8، 7-22، 11 و رقم کارون را قرار داد.گروهبندی لاینهای گوجه فرنگی برمبنای شاخص SIIG، 6 لاین را در گروه برتر قرار داد. برتری روش SIIG نسبت به سایر روشها، گروهبندی لاینها براساس مطلوبیت صفات میباشد (بطور مثال میانگین کم ژنوتیپها در صفات روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی مطلوب هستند). بنابراین لاینهای گزینش شده از طریق شاخص SIIG بعنوان لاینهای برتر با در نظر گرفتن تمامی صفات در منطقه جنوب کرمان معرفی می گردند. با توجه به اینکه روش SIIG تنها صفات کمی را در نظر میگیرد و صفات غیرپارامتری در این گزینش دخیل نیستند، اشاره میگردد که رقم کارون بدلیل ترک خوردگی میوهها و لاین شماره 7 بدلیل عدم وجود یکنواختی و نداشتن لایه سواگر مطلوب گزینش در شرایط جنوب کرمان نیستند.
نتیجه گیری: در نهایت با استفاده از روش SIIG و با در نظر گرفتن همه صفات لاینهای شماره 4-33، 11، 13 و 8 بعنوان لاین های برتر در شرایط جیرفت گزینش شدند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
