TY - JOUR JF - jcb JO - jcb VL - 14 IS - 44 PY - 2022 Y1 - 2022/12/01 TI - Application of the Multi-Trait Genotype-Ideotype Distance Index in the Selection of top Barley Genotypes in the Warm and Dry Region of Darab TT - کاربرد شاخص فاصله ژنوتیپ-ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) در گزینش ژنوتیپ های برتر جو در منطقه گرم و خشک داراب N2 - چکیده مبسوط مقدمه و هدف: جو به ­عنوان یکی از گیاهان زراعی مهم بعد از گندم، ذرت و برنج می­باشد. جو منبع غذایی بسیار خوبی برای انسان است و از آن برای تغذیه دام نیز استفاده می­شود. هدف از این تحقیق، ارزیابی و انتخاب ژنوتیپ ­های برتر با عملکرد دانه بالا و خصوصیات زراعی مطلوب و همچنین بررسی کاربرد شاخص MGIDI در انتخاب ژنوتیپ ­های برتر جو بر مبنای صفات مختلف مورفو-فنولوژیک در منطقه گرم و خشک جنوب فارس بود. مواد و روش‌ها: به­منظور گزینش ژنوتیپ­ های برتر جو در مناطق جنوبی استان فارس با استفاده از شاخص MGIDI، تعداد 108 لاین خالص در قالب طرح حجیم‌شده بدون تکرار آگمنت همراه با چهار ژنوتیپ شاهد (نوروز، اکسین، نوبهار و WB-97-11) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب) طی سال زراعی 1400-1399 ارزیابی شدند. شاخص MGIDI برای انتخاب ژنوتیپ ­های برتر با استفاده از 13 صفت مورفو-فنولوژیک محاسبه شد. این صفات شامل عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله، وزن هزار دانه، تراکم سنبله، طول دوره پر شدن دانه، طول پدانکل، طول ریشک، طول سنبله، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسیدگی بود. یافته‌ها: با توجه به نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی­ داری بین لاین­های مورد مطالعه برای همه صفات (به­ جزء طول ریشک و وزن هزار­دانه) در سطوح احتمال پنج و یک درصد مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که تفاوت معنی ­داری بین لاین­ ها و شاهدهای آزمایش در همه صفات (به­ جزء طول پدانکل) وجود داشت­. نتایج تجزیه به عامل­ ها برای 13 صفت مورد بررسی، پنج عامل پنهانی را شناسایی کرد که 2/80 درصد از تنوع کل داده­ها را توجیه نمود. بر مبنای شاخص MGIDI ژنوتیپ ­های L110، L99، L88، L51، L56، L108، L63، L33، L50، L112، L52، L36، L20، L69، L68، L94 و L35 به ­ترتیب با کمترین مقدار این شاخص جزء برترین ژنوتیپ­ها بودند. بیشترین و کمترین مقدار درصد دیفرانسیل گزینش شاخص MGIDI به­ترتیب مربوط به صفات عملکرد دانه (11/5 درصد) و وزن هزار دانه (3/62- %) بود. نتایج نشان داد که مقدار پایین صفات تعداد دانه در سنبله و وزن سنبله و مقدار بالای تعداد سنبله در متر مربع عامل مؤثر در انتخاب ژنوتیپ­های برتر با استفاده از عامل اول بود که بر مبنای این عامل ژنوتیپ­ های L20، L94، L110 و L88 برتر بودند. در عامل دوم، بالا بودن مقدار صفات تعداد روز تا رسیدگی، عملکرد دانه و طول دوره پر شدن عامل اصلی انتخاب ژنوتیپ­ها بود و بر مبنای این عامل ژنوتیپ L112 برتر بود. عامل سوم ژنوتیپ­ها را بر اساس مقدار بالای هر دو صفت ارتفاع بوته و طول پدانکل گزینش کرد که ژنوتیپ­های L88 و L94 براساس عامل سوم ایده ­آل بودند. عامل چهارم ژنوتیپ ­ها را بر اساس طول ریشک و طول سنبله بالا گزینش کرد (ژنوتیپ L33 برتر بود) و عامل پنجم ژنوتیپ­ های با طول دوره ظهور سنبله و وزن هزار دانه پایین را انتخاب کرد و بر اساس این عامل ژنوتیپ­های L50، L35 و L51 ایده­آل بودند. نتیجه‌گیری: درکل نتایج نشان داد که هیچ­کدام از عامل­ها، نتوانستند ژنوتیپ ­های برتر را بر اساس مقدار ایده­ آل همه صفات درونی خود دسته­ بندی نمایند. به همین دلیل نهایتاً ژنوتیپ­ هایی انتخاب شدند که کمترین مقدار MGIDI را داشته و علاوه بر آن، عملکرد دانه آن­ها از متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ ­های انتخاب‌نشده بالاتر بود. بنابراین، در بین ژنوتیپ­ های انتخابی با استفاده از شاخص MGIDI، ژنوتیپ­ های L99، L88، L51، L56، L108، L63، L20، L69 و L94 جزء ژنوتیپ­ های برتر در این تحقیق بودند. از طرفی اثبات کارایی و توسعه شاخص جدیدی مثل MGIDI نیاز به تحقیقات بیشتری در سایر گیاهان دارد. SP - 65 EP - 76 AU - Shirzad, Afsaneh AU - Asghari, Ali AU - Zali, Hassan AU - Sofalian, Omid AU - Mohammaddoust Chamanabad, Hamidreza AD - Crop and Horticultural Science Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Darab, Iran KW - Factor analysis KW - Morpho-phenological traits KW - Selection differential KW - Warm climate UR - http://jcb.sanru.ac.ir/article-1-1351-fa.html DO - 10.52547/jcb.14.44.65 ER -