۸ نتیجه برای حاتمی
روح الله حاتمی، غلامعلی رنجبر، سید کمال کاظمی تبار،
دوره ۳، شماره ۸ - ( ۲-۱۳۹۰ )
چکیده
در این آزمایش میزان کالزایی و باززایی چهار رقم کنجد (اولتان، یکتا، ورامین و ناز تک شاخه) در
محیط های کشت مختلف با ترکیبات هورمونی متفاوت بررسی شد. به منظور بررسی کالزایی، بعد از ضدعفونی بذور، جنین های دیپلوئید جدا شده و روی دو محیط القاء کالوس MS و MS نیم قدرت حاوی ۵/۱، ۲، ۵/۲ و ۳ میلی گرم در لیتر هورمون ۲,۴-D، به همراه ۱/۰ گرم در لیتر کازئین هیدروزیلات به عنوان مکمل قرار داده شدند. بررسی درصد کالزایی نشان داد که رقم اولتان، ناز تک شاخه و یکتا به ترتیب با ۳۸/۹۱، ۲۱/۹۰ و ۳۰/۸۹ درصد بالاترین درصد کالزایی و ورامین با ۴۷/۸۱ درصد نسبت به سایر ارقام کمترین مقدار کالزایی را داشتند. به منظور القای اندام هوایی نمونه های کالوس جهت باززایی در محیط های کشت MS و MS نیم قدرت حاوی سطوح مختلف هورمونی NAA (۱/۰، ۵/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر)، BAP (۰/۱ و ۵/۱ میلی گرم در لیتر) و kin
(۰/۱ میلی گرم در لیتر)، کشت شدند. در محیط باززایی رقم ورامین بطور متوسط با ۶/۲۵ درصد باززایی، برتری معنی داری (۰۱/۰>P) را نسبت به سایر ارقام از خود نشان داد. بهترین پاسخ نسبت به باززایی مربوط به محیط MS نیم قدرت بود. همچنین ترکیب هورمونی ۱/۰ میلی گرم در لیتر از هورمون NAA به همراه ۰/۱ میلی گرم در لیتر از هورمون BA بهترین پاسخ را نشان داد. در محیط ریشه زایی بیشترین تعداد ریشه نیز مربوط به رقم اولتان بود. محیط MS نیم قدرت نسبت به محیط MS برتری معنی داری داشت، همچنین ترکیب هورمونی ۵/۰ میلی گرم در لیتر NAA به همراه ۰/۱ میلی گرم در لیتر هورمون IAA بهترین پاسخ را نشان داد.
کیوان حسن پور لسکو کلایه، جعفر احمدی، جهانفر دانشیان، صدیقه حاتمی،
دوره ۷، شماره ۱۵ - ( بهار و تابستان ۱۳۹۴ )
چکیده
تنش خشکی یک تنش غیرزنده است که سبب ایجاد واکنش‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیک متفاوتی در گیاه می‌گردد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر روند تغییرات کلروفیل، فعالیت آنتی اکسیدانتی و محتوای پروتئین محلول کل برگ در پنج رقم گندم دوروم آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در سال۱۳۸۹ اجرا گردید. پنج ژنوتیپ مختلف گندم دوروم شامل سیمره، کرخه، دنا، آریا و لاین D-۷۹-۱۵ در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شش تکرار و در دو شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابی شدند. در مرحله پنج برگی نمونه‌گیری جهت اندازهگیری مقدار پروتئین محلول و فعالیت آنزیم‌های ضداکسنده کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز و آسکوربیت پراکسیداز صورت گرفت. نتایج نشان داد که میزان پروتئین محلول در ژنوتیپ‌های مختلف مورد مطالعه در اثر تنش خشکی بطور معنی‌داری افزایش یافت ولی میزان کلروفیل کل گیاه کاهش پیدا کرد. از نظر کلروفیل a، b و کلروفیل کل رقم آریا بالاترین رتبه را در میان ارقام داشت. نتایج حاکی از آن بود که فعالیت آنزیم‌های ضداکسنده کاتالاز (CAT)، پراکسیداز (POX) و سوپراکسید دیسموتاز (SOD) در واکنش به تنش خشکی معنیدار گردید و افزایش نشان داد، در حالی‌که در اثر تنش کم آبی میزان فعالیت آنزیم آسکوربیت پراکسیداز کاهش یافت. رقم آریا بیشترین فعالیت آنزیم CAT را در برابر تنش خشکی از خود نشان داد و رقمی مقاوم در برابر تنش خشکی محسوب شد. رقم سیمره دارای فعالیت آنزیم POX زیادتری در شرایط تنش بود. کمترین فعالیت آنزیم POX در لاین D-۷۹-۱۵ مشاهده شد که رقمی حساس نسبت به سایر ارقام در برابر تنش خشکی محسوب میشود. رقم دنا بیشترین افزایش فعالیت آنزیم SOD و رقم کرخه دارای بیشترین افزایش فعالیت آنزیم APX در شرایط تنش بود.
فرامرز هوشیاردل، رضا درویش زاده، اشکان بصیرنیا، حمید حاتمی ملکی،
دوره ۸، شماره ۱۸ - ( تابستان ۱۳۹۵ )
چکیده
توتون (Nicotiana tabacum L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است. مطالعه اکثر صفات مهم در توتون، به دلیل ماهیت کمّی، کنترل چندژنی و تاثیرپذیری از عوامل محیطی دشوار است. در میان روشهای مختلف مطالعه صفات کمی، نقشهیابی ارتباطی به واسطه استفاده از اطلاعات فنوتیپی و نشانگرهای مولکولی DNA، از جمله کاراترین روشها برای این منظور است. در این تحقیق، ارزیابی فنوتیپی ۱۰۰ ژنوتیپ توتون شرقی در قالب طرح لاتیس ساده ۱۰ × ۱۰ با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات توتون ارومیه انجام گرفت. صفات مختلف زراعی شامل ارتفاع بوته (PH)، قطر ساقه (SD)، تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی (D۵۰F)، تعداد برگ (LN)، طول برگ (LL)، عرض برگ (LW)، عملکرد برگ تر در کرت (FLYP) و عملکرد برگ خشک در کرت (DLYP) اندازهگیری شدند. انگشتنگاری ۹۰ ژنوتیپ از ۱۰۰ ژنوتیپ با استفاده از ۲۶ جفت آغازگر
ریزماهواره انجام گرفت. بررسی ساختار جمعیت ژرمپلاسمهای مورد مطالعه با استفاده از نرمافزار Structure آنها را به سه زیر مجموعه تقسیم کرد. فقدان تعادل پیوستگی ژنی و تجزیه ارتباط بین نشانگر و صفات مورد مطالعه با استفاده از نرمافزار TASSEL ۲,۱ انجام شد. نتایج مربوط به شاخصهای فقدان تعادل پیوستگی ژنی نشان داد که ارزش r۲ بین ۰۰۰۰۱/۰ الی ۲۶۷/۰ با میانگین R۲ برابر با ۰۲۷/۰ و همچنین مقدار D´ بین ۰۰۶۵/۰ الی ۱ با میانگین ۲۴۲/۰ بوده است. با استفاده از مکانیابی ارتباطی براساس مدل GLM و MLM بهترتیب ۱۶ و ۱۰ نشان گر شناسایی گردید که ارتباط معنیدار با عوامل کنترلکننده صفات زراعی داشتند. در این مطالعه نشان گر PT۳۰۱۵۹ با صفات تعداد برگ، ارتفاع بوته و تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی و نشانگر PT۳۰۰۴۶ با صفات طول برگ و قطر ساقه و نشانگر PT۳۰۲۹۲ با صفات قطر ساقه و تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی پیوستگی داشته و هممکان بودند. وجود نشانگرهای هممکان در بهنژادی گیاهی موثر میباشد.
حمید حاتمی ملکی، نیشتمان عبدی، رضا درویش زاده، مراد جعفری،
دوره ۸، شماره ۲۰ - ( زمستان ۱۳۹۵ )
چکیده
تنش خشکی از جمله عوامل محدودکننده رشد گیاهان است. با استفاده از شاخصهای گزینشی میتوان ارقام با عملکرد بالا در شرایط نرمال و تنش کم آبی را شناسایی نمود. بنابراین تجزیه ژنتیکی شاخصهای تحمل به خشکی میتواند نقش مهمی در برنامههای به نژادی گیاهی ایفا کند. در تحقیق حاضر، به منظور شناسایی نشانگرهای مولکولی مرتبط با شاخصهای تحمل به خشکی در آفتابگردان، ۷۰ لاین خویش آمیخته نوترکیب حاصل از تلاقی بین دو لاین RHA۲۶۶ و PAC۲ به همراه والدین در قالب طرح لاتیس مستطیل ۹×۸ با دو تکرار در شرایط نرمال و تنش کم آبی در شرایط مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس پلات دو بعدی حاصل از تجزیه به مولفههای اصلی، تنوع ژنتیکی قابل ملاحظهای در لاینهای مورد مطالعه مشاهده گردید. از میان شاخصهای مورد مطالعه، بین شاخصهای GMP، MP، HM، YI و STI و عملکرد دانه آفتابگردان در هر دو شرایط آبیاری نرمال (Yp) و تنش خشکی (Ys) همبستگی مثبت معنیدار مشاهده شد. با استفاده از روش مکانیابی فاصلهای مرکب، در مجموع ۳۲ QTL برای شاخصهای تحمل به خشکی شناسایی گردید. نتایج نشان میدهد که QTLهای شناسایی شده برای شاخصهای YI، MP، GMP در گروه پیوستگی ۱۳، با QTLهای گزارش شده برای عملکرد در آفتابگردان هم مکان هستند.
لیلا فرجام حاجی آقا، مجتبی نورآئین، حمید حاتمی ملکی، بهروز واعظی، طهماسب حسین پور،
دوره ۱۱، شماره ۲۹ - ( بهار ۱۳۹۸ )
چکیده
جو (Hordeum vulgare L.) بهعنوان یکی از محصولات اصلی زراعی در اقتصاد کشور حائز اهمیت است. تنوع ژنتیکی و ارزیابی آن رکن اصلی بهنژادی گیاهی بوده و آگاهی از تنوع ژنتیکی در انتخاب والدین در برنامههای اصلاحی مؤثر است. این مطالعه با هدف ارزیابی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و گروه بندی ۱۸ ژنوتیپ جو، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در چهار تکرار انجام گردید. نتایج حاصل از آماره های توصیفی بیانگر وجود دامنه تنوع وسیعی برای اکثر صفات بوده است. از بین صفات مورد مطالعه، صفت عملکرد دانه با انحراف استاندارد ۰۶/۶۱۴ بیشترین مقدار پراکندگی را دارا بود. همچنین صفات وزن هکتولیتر و عملکرد دانه به ترتیب با ۵۸/۰ و ۸۸/۸ بیشترین ضریب تغییرات را به خود اختصاص دادند. تجزیه واریانس چندمتغیره و تک متغیره نشان داد که از نظر اکثر صفات مورفو-فیزیولوژیک تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای بین ژنوتیپ های مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد وجود دارد (P<۱%). گروهبندی لاینهای جو با استفاده از ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک آنها را در ۳ گروه مجزا قرار داد. در این مطالعه گروهبندی ژنوتیپها بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی با همدیگر مطابقت نداشتند. نتایج نشان داد که در میان ژنوتیپ های مورد بررسی، لاین شماره ۳ با طول پدانکل (cm۱۸/۷)، وزن هزاردانه (gr۲/۴۲)، عملکرد دانه (Kg/h۵/۵۱۷۲)، درصد ماده خشک (۳/۳۱ درصد)، وزن تر اولیه (gr۴۶۳/۰)، وزن تورژسانس (gr۷۱۷/۰) و محتوای نسبی آب برگ (۸۲/۵۸ درصد) بالا نسبت به ارقام شاهد و همچنین دارا بودن سایر ویژگی ها در حدواسط ژنوتیپ ها می تواند پس از گذراندن سایر مراحل از قبیل آزمایشات ناحیه ای عملکرد، به عنوان رقم در شرایط اقلیم نیمه گرمسیر دیم کشور مدنظر قرار گیرد.
فریبا مرسلی آقاجری، رضا درویش زاده، حمید حاتمی ملکی، اسماعیل قلی نژاد، عبدالقادر کلانتر،
دوره ۱۱، شماره ۳۱ - ( پاییز ۱۳۹۸ )
چکیده
از مهمترین مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک، وجود تنشهای غیرزنده محیطی نظیر تنش خشکی و شوری میباشد که بر رشد و نمو گیاهان تأثیر منفی دارند. تنش شوری علاوه بر سمیت آن برای گیاه، باعث ایجاد تنش اسمزی نیز میشود. در این پژوهش، به منظور گزینش لاینهای متحمل به شوری در ژرم پلاسم آفتابگردان روغنی و با استفاده از برخی صفات فیزیولوژیک، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در فضای آزاد و در گلدان انجام گرفت. نتایج نشان دهنده اثر معنی دار تنش شوری بر عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ، غلظت عناصر Na+، K+ و نسبت پتاسیم به سدیم در گیاه آفتابگردان می باشد. اثر ژنوتیپ علاوه بر صفات مذکور بر صفات فتوسنتز خالص و محتوای کلروفیل نیز معنیدار بود. میانگین صفات مورد ارزیابی به غیر از سدیم در مقایسه با شرایط نرمال کاهش یافت. در این پژوهش، بیشترین میزان کاهش مربوط به نسبت پتاسیم به سدیم (۴۹/۴۷ درصد)، پتاسیم (۰۸/۲۳ درصد) و عملکرد دانه (۴۸/۹ درصد) و کمترین میزان کاهش مربوط به محتوای کلروفیل (۳۴/۱ درصد) و محتوای نسبی آب برگ (۶۷/۲ درصد) بود. از نظر واکنش لاین های مورد بررسی در مقابل تنش شوری، ژرمپلاسم مورد مطالعه به سه گروه مجزا تفکیک گردید. مقایسه میانگین خوشههای حاصل از تجزیه خوشهای با استفاده از آزمون توکی نشان داد که در شرایط تنش شوری بیشترین و کمترین مقدار میانگین صفات به ترتیب در خوشه ۲ و ۳ مشاهده می شود. لاینهای خویش آمیخته نوترکیب C۶۱، C۳۴، C۱۳۴a و C۱۵۳ دارای بیشترین مقدار از لحاظ صفات مورد بررسی به ویژه محتوای +K و نسبت پتاسیم به سدیم بودند. غلظت پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در گیاه بهعنوان یکی از معیارهای مهم برای تعیین تحمل به شوری است؛ بنابراین این لاین ها بالقوه به عنوان لاین های متحمل به تنش شوری معرفی می شوند.
عبدالمجید خورشید، علی اکبر اسدی، اکرم حاتمی،
دوره ۱۲، شماره ۳۴ - ( تابستان ۱۳۹۹ )
چکیده
با توجه به کاهش بارندگی‌های سالانه و افزایش خشکی و دمای هوا، ایجاد ارقام متحمل و دارای پتانسیل عملکرد بالا در چغندرقند برای اصلاح‌گران اهمیت بسیاری دارد. بدین منظور برای بررسی تاثیر تنش خشکی بر صفات عملکردی و مورفولوژیکی چغندرقند و بررسی تغییر ارتباط این صفات با عملکرد، در شرایط گلخانه تعداد ۱۴۰ ژنوتیپ چغندرقند در شرایط گلخانه در دو شرایط نرمال و تنش خشکی در سال ۱۳۹۴ در مرکز چغندرقند کرج از نظر صفات مورفولوژیکی و عملکردی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ بجز در صفات مساحت سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ در بقیه صفات معنیدار بود که نشان‌دهنده وجود تنوع بین ژنوتیپها است. تنش خشکی باعث کاهش تمامی صفات موردمطالعه شد ولی این کاهش در صفات وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک کل معنیدار نبود. همچنین طول دمبرگ در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی‌داری با صفات مربوط به وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و طول ریشه نشان داد ولی در شرایط نرمال همبستگی خاصی مشاهده نشد و به نظر می‌رسد که این صفت میتواند معیاری برای گزینش ژنوتیپ های مقاوم در شرایط تنش خشکی باشد.
موسی ارشد، بهزاد قنبری تقی آباد، حمید حاتمی ملکی، کیوان فتوحی،
دوره ۱۷، شماره ۱ - ( بهار ۱۴۰۳ )
چکیده
مقدمه و هدف: چغندرقند (Beta vulgaris L.) یکی از محصولات مهم ریشه‌ای و منبع اصلی شکر بوده و بیشترین قابلیت کشت را در مناطق معتدل ایران دارد و یکی از کانون‌های اصلی کشت این محصول در ایران استان آذربایجان غربی بوده که سهم عمده‌ای از تولید را در کشور به خود اختصاص داده است. یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد و کاهش عملکرد چغندرقند، بیماری رایزومانیا (Rhizomania) میباشد. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه استراتژیک، به¬نژادگران را در شناسایی منابع ژنتیکی مقاوم به بیماری رایزومانیا با اهداف به نژادی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، کمک می‌نماید. آگاهی از اختلاف و تنوع بین ژنوتیپ¬های مختلف چغندرقند و چگونگی روابط این تفاوت‌ها با عملکرد بالقوه آنها در بهبود و پیشرفت عملکرد ارقام جدید بسیار حیاتی اسشت.
مواد و روشها: به منظور ارزیابی ارقام داخلی و خارجی اصلاح شده چغندرقند تحت شرایط وجود بیماری رایزومانیا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب به مرحله اجرا در آمد. مواد آزمایشی شامل ۱۲ ژنوتیپ چغندرقند (۱۰ ژنوتیپ داخلی همراه با ۱ ژنوتیپ مقاوم خارجی و ۱ ژنوتیپ حساس داخلی) بود.
یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها، بین ژنوتیپها از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. با توجه به نتایج حاصل از مقایسات میانگین صفات، از بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، ژنوتیپ ۳۱۹۱۴ (رقم داخلی) و ژنوتیپ SBSI۰۱۰ (شاهد حساس- داخلی) به ترتیب با ۱۱/۹۷ درصد کمترین میانگین و به عنوان مقاوم‌ترین رقم و ۷۹/۳۷ درصد بیشترین میانگین درصد آلودگی، به عنوان حساس‌ترین رقم شناخته شدند. در حالی که بین ژنوتیپ شاهد خارجی مقاوم به بیماری (F – ۲۰۶۶۳) از نظر درصد آلودگی ریشه اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید. با توجه به نتایج حاصل از همبستگی شاخصهای بیماری با صفات عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص رابطه منفی و معنی‌داری در سطح یک درصد مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به این تحقیق، شناسایی و ارزیابی ژرمپلاسمهای حساس و مقاوم چغندرقند زراعی به بیماری رایزومانیا میتواند به به نژادگر جهت ایجاد ارقام هیبرید در برنامههای آتی کمک شایانی کند.
