موسی ارشد*1 
، بهزاد قنبری تقی آباد1 ، حمید حاتمی ملکی2 ، کیوان فتوحی3
، بهزاد قنبری تقی آباد1 ، حمید حاتمی ملکی2 ، کیوان فتوحی3
1- دانشگاه آزاد اسلامی
2- دانشگاه مراغه
3- مرکز تحقیقات کشاورزی
2- دانشگاه مراغه
3- مرکز تحقیقات کشاورزی
چکیده: (173 مشاهده)
مقدمه و هدف: چغندرقند (Beta vulgaris L.) یکی از محصولات مهم ریشه‌ای و منبع اصلی شکر بوده و بیشترین قابلیت کشت را در مناطق معتدل ایران دارد و یکی از کانون‌های اصلی کشت این محصول در ایران استان آذربایجان غربی بوده که سهم عمده‌ای از تولید را در کشور به خود اختصاص داده است. یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و کاهش عملکرد چغندرقند، بیماری رایزومانیا (Rhizomania) می‌باشد. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه استراتژیک، به¬نژادگران را در شناسایی منابع ژنتیکی مقاوم به بیماری رایزومانیا با اهداف به نژادی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، کمک می‌نماید. آگاهی از اختلاف و تنوع بین ژنوتیپ¬های مختلف چغندرقند و چگونگی روابط این تفاوت‌ها با عملکرد بالقوه آنها در بهبود و پیشرفت عملکرد ارقام جدید بسیار حیاتی اسشت.
مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی ارقام داخلی و خارجی اصلاح شده چغندرقند تحت شرایط وجود بیماری رایزومانیا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب به مرحله اجرا در آمد. مواد آزمایشی شامل 12 ژنوتیپ چغندرقند (10 ژنوتیپ داخلی همراه با 1 ژنوتیپ مقاوم خارجی و 1 ژنوتیپ حساس داخلی) بود.
یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها، بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. با توجه به نتایج حاصل از مقایسات میانگین صفات، از بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، ژنوتیپ 31914 (رقم داخلی) و ژنوتیپ SBSI010 (شاهد حساس- داخلی) به ترتیب با 11/97 درصد کمترین میانگین و به عنوان مقاوم‌ترین رقم و 79/37 درصد بیشترین میانگین درصد آلودگی، به عنوان حساس‌ترین رقم شناخته شدند. در حالی که بین ژنوتیپ شاهد خارجی مقاوم به بیماری (F – 20663) از نظر درصد آلودگی ریشه اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید. با توجه به نتایج حاصل از همبستگی شاخص‌های بیماری با صفات عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص رابطه منفی و معنی‌داری در سطح یک درصد مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به این تحقیق، شناسایی و ارزیابی ژرم‌پلاسم‌های حساس و مقاوم چغندرقند زراعی به بیماری رایزومانیا می‌تواند به به نژادگر جهت ایجاد ارقام هیبرید در برنامه‌های آتی کمک شایانی کند.
مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی ارقام داخلی و خارجی اصلاح شده چغندرقند تحت شرایط وجود بیماری رایزومانیا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب به مرحله اجرا در آمد. مواد آزمایشی شامل 12 ژنوتیپ چغندرقند (10 ژنوتیپ داخلی همراه با 1 ژنوتیپ مقاوم خارجی و 1 ژنوتیپ حساس داخلی) بود.
یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها، بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. با توجه به نتایج حاصل از مقایسات میانگین صفات، از بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، ژنوتیپ 31914 (رقم داخلی) و ژنوتیپ SBSI010 (شاهد حساس- داخلی) به ترتیب با 11/97 درصد کمترین میانگین و به عنوان مقاوم‌ترین رقم و 79/37 درصد بیشترین میانگین درصد آلودگی، به عنوان حساس‌ترین رقم شناخته شدند. در حالی که بین ژنوتیپ شاهد خارجی مقاوم به بیماری (F – 20663) از نظر درصد آلودگی ریشه اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید. با توجه به نتایج حاصل از همبستگی شاخص‌های بیماری با صفات عملکرد ریشه و عملکرد قند خالص رابطه منفی و معنی‌داری در سطح یک درصد مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به این تحقیق، شناسایی و ارزیابی ژرم‌پلاسم‌های حساس و مقاوم چغندرقند زراعی به بیماری رایزومانیا می‌تواند به به نژادگر جهت ایجاد ارقام هیبرید در برنامه‌های آتی کمک شایانی کند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اصلاح براي تنش هاي زنده و غيرزنده محيطي
دریافت: 1402/8/5 | پذیرش: 1403/2/10
دریافت: 1402/8/5 | پذیرش: 1403/2/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
